Heima er bezt - 01.06.1965, Page 12

HJALTI JÓNSSON, HÓLUM í HORNAFIRÐI
Porgrímur Póréarson,
Kéraéslæknir, Bor gum, Austur-Skaftafellssýslu
(Niðurlag)
Þorgrímur tók það brátt fyrir, að láta slétta spildu í
túninu á hverju ári, en túnasléttur voru erfitt og sein-
unnið verk á þeim árum. Engin önnur verkfæri voru
til, en rekur og torfljáir, en rekur þær sem komu þá í
verzlanir voru yfirleitt óhentugar og stirt að vinna með
þeim, en úr þessu bættist nokkuð er ristuspaðarnir
komu til sögunnar. Aðferðin við fyrstu túnslétturnar
var þannig, að fyrst var grassvörðurinn ristur ofan
af. Torfið og þökur borið út fyrir flagið og hlaðið þar
í garða. Flagið síðan stungið með rekum, allir hnausar
saxaðir með þeim og flagið svo jafnað, að hvorki sást
gúll né lægð. Þá voru þökurnar (torfið) aftur bornar
út á flagið og það tyrft. Plógur og herfi kom ekki til
nota í Hornafirði við túnasléttur fyrr en nokkru eftir
aldamót.
Fyrsta búnaðarfélagið sem stofnað var í Austur-
Skaftafellssýslu var stofnað í Nesjum 1898. Stofnend-
ur voru 10 bændur. Þorgrímur var í þeim hóp og mun
hafa verið einn af aðal-hvatamönnum að stofnun þess.
Þó stofnendurnir væru fáir, færði félagið fljótt út kví-
arnar og eftir 2—3 ár voru allir bændur í Nesjum, um
30, komnir í það.
Bústofn Þorgríms var síðustu árin sem hann var í
Borgum:
6—7 kýr.
10—12 hross. Þar af 4 reiðhestar.
130 ær.
40 gemlingar.
100 sauðir.
Það var fleira en heilbrigðis- og búnaðarmál, sem
Þorgrímur beitti sér fyrir, þó heilbrigðismálin skip-
uðu öndvegið. Það mátti segja að hann væri í farar-
broddi í öllum framfaramálum sýslunnar. Hann var
mörg ár í hreppsnefnd Nesjahreþps, sóknarnefnd
Bjarnanesssóknar og hafði þá reikningshald kirkjunnar.
Sýslunefndarmaður var hann kosinn skömmu eftir að
hann kom að Borgum og var það þangað til hann flutti
burt. Póstafgreiðslumaður frá 1891. Enn fremur átti
hann sæti í Amtsráði Austuramtsins. — I öllum þessum
nefndum vann hann með áhuga og festu og þótti vart
ráð ráðið, nema hann væri þar til kvaddur. Sem dæmi
um áhuga hans á safnaðarmálum má geta þess, að einu
sinni, rétt fyrir jólin, kom hann að máli við sóknar-
prestinn í Bjarnanesi, sem þá var séra Þorsteinn Bene-
diktsson, síðar á Krossi í Landeyjum og spurði hvort
hann ætlaði ekki að messa á aðfangadagskvöld jóla, en
það hafði ekki verið venja þá undanfarin ár. Prestur
tók því dauflega, kvaðst ekki hafa tilbúna ræðu og eitt-
hvað fleira til fyrirstöðu, bjóst við að fáir kæmu til
kirkju o. s. frv. Þorgrímur kvaðst skyldi sjá um, að
ekki stæði á ræðunni. Hann kvaðst skyldi flytja hana
og stjórna söngrium og með því var málið leyst. Hrað-
boðar voru sendir um nágrennið, því tími var orðinn
naumur að boða messuna og sími ekki kominn á bæina.
Bjarnanesskirkja átti ekki hljóðfæri á þeim árum og
þau óvíða til. Þorgrímur átti stofuorgel, sem hann lán-
aði kirkjunni á stundum við hátíðleg tækifæri og spil-
aði þá sjálfur á það. Var það ekki stærra en svo, að 2
menn báru það léttilega á handbörum, en frá Borgum
að Bjarnanesi er nálægt 2 kílómetra leið. — Þetta gekk
allt vel. Fólk kom allmargt til kirkjunnar. Orgelið var
flutt þangað. Séra Þorsteinn þjónaði fyrir altari. Þor-
grímur stjórnaði söngnum og flutti ræðuna, að vísu
ekki úr prédikunarstól, en mun hafa staðið í kórdyr-
um. Var gerður góður rómur að messunni og hún þótti
hafa farið vel fram.
Það mun verða ofarlega í hug margra, að spyrja
hvernig læknir Þorgrímur hafi verið.
Því er fljótsvarað með einu orði: Ágætur. — Sérstak-
lega þótti hann góður skurðlæknir. Hjálpaðist þar að,
mikil handlagni, óbilandi kjarkur og hugrekki að fram-
kvæma skurðaðgerðir, sem manni finnst nú ótrúlegt
að hann skyldi gera í heimahúsum, við hinar erfiðustu
aðstæður. En hann gekk þar öruggur að verki, þegar
hann sá, að um tvo kosti var að velja, láta sjúklinginn
liggja og kveljast, þangað til lífið fjaraði út, eða gera
tilraun að lækna hann og þann kostinn tók Þorgrímur
alltaf og heppnaðist yfirleitt snilldarvel. Hann tók oft
limi af mönnum, fætur og fingur sem kólu, eða kom
208 Heima er bezt