Heima er bezt - 01.10.1965, Side 7

ÞORSTEINN GUÐMUNDSSON, REYNIVOLLUM:
Pe gar SæDjörg fórst
Til skamms tíma voru sjóróðrar stundaðir hér í
Suðursveit á vetrarvertíðum og fram eftir vori.
Fiskurinn gekk á grunnmið með Góu komu, og
þá byrjuðu róðrar, ef á sjó gaf, en oft kom það
fyrir að gæftir voru svo stirðar að aldrei var hægt að
róa á vetrinum, og bætti þá vorið úr á stundum með
aflabrögð, bæði fisk og hákarl, annars varð sultur það
vorið.
Ströndin er hafnlaus eins og vitað er, hvergi afdrep til
að lenda, alls staðar brimsandur. Þó var alitaf haldið sig
með skipin í svokölluðum Bjarnahraunssandi og útræði
haft þar. Þar var útgrynni minna, og þótti jafnan lík-
legasti staðurinn. Það er um miðja sveitina eða nálega í
suður frá Kálfafellsstað.
Oft fiskaðist mikið þegar hægt var að komast á sjó-
inn, tvíróið eða jafnvel þríróið á dag, því fiskigengd
mikil og stutt að sækja á miðin, en brimasamt og þurfti
á því að hafa alla aðgætni, því oft getur fljótlega hleypt
upp stórbrimi við sandinn, þótt lítil eða engin veðra-
brigði sæjust á lofti. Reyndi mjög á glöggskyggni og
eftirtekt manna og þá helzt formanna að hafa gát á
slíku, og hafa sig í land áður en um seinan yrði.
Skipin voru sex- og áttæringar smíðuð heima í sveit-
inni og voru venjulega 4, eitt fyrir hvert bæjahverfi,
stundum voru þau fleiri, en það var fyrir mitt minni.
Á skipunum voru 10—12 menn á hverju, því allir karl-
menn fóru á sjó þegar gaf á hann.
Veturinn 1920 var mjög umhleypingasamur, og gaf
ekki eða lítið á sjó hér, en þó mun hafa verið róið í
fyrsta sinn á laugardag fyrir páska, og fékkst hleðsla
eins og oftast var á vetrarvertíð, ef hægt var að leita
fiskjar í næði veðurs vegna. Síðan lagðist á með norðan
og norðaustan storma, sem héldust stöðugt fram yfir
sumarmál eða til Krossmessu, svo ekki varð róið, en
fiskigöngur miklar úti fyrir og þótti slæmt að geta ekki
náð í bjargræðið.
Skipin voru fjögur, 3 áttæringar og einn sexæringur
er Svanur hét og var hann gamall en þó nothæfur og
hafði verið happasldp. Formaður var Stefán Þórarins-
son, síðar bóndi í Borgarhöfn. Skipshöfn alls 10 eða 11
menn.
Þá var Vongóður nýlegt skip áttæringur, en heldur
lítill en ganggott skip og liðlegt. Formaður var Sigurð-
ur Magnússon í Borgarhöfn, ungur maður og ötull.
Skipshöfn alls 11 eða 12 menn.
Þriðja skipið var Vonin, áttæringur, nýlegt og gott
skip. Formaður var Þorsteinn Arason, bóndi á Reyni-
völlum, liðlega fimmtugur að aldri, en margreyndur
formaður og skipasmiður. Skipshöfn 12 menn.
Og fjórða skipið var Sæbjörg, nýlegt sldp, áttæring-
ur, en heldur gangtreg, en gott skip að öðru leyti. Fíana
hafði smíðað Skarphéðinn Gíslason, Vagnstöðum.
Formaður á Sæbjörgu var Bjarni Runólfsson, bóndi
á Kálfafelli, á sextugs aldri, ágætur formaður, hugmik-
ill og kappsamur.
Hásetar hans voru Sveinn Einarsson, fóstursonur hans
tvítugur, Sigfús Skúlason, bóndi á Leiti, á fimmtugs
aldri, þrír vinnumenn séra Péturs á Kálfafellsstað, þeir
Ingólfur Guðmundsson og bræðurnir Ólafur og Stefán
Gíslasynir, allir ungir menn og frískir, sjöundi maður
var Magnús Sigurðsson, bóndi í Borgarhöfn, nokkuð
við aldur, áttundi var Jón Sigurðsson, bóndi í Borgar-
höfn, um sextugt, níundi Þorsteinn Magnússon, vinnu-
maður hans, um tvítugt, tíundi Gísli Sigurðsson, bóndi
á Vagnstöðum, rúmlega sextugur, ellefti var Jón Jóns-
son, bóndasonur á Smyrlabjörgum, rúmlega þrítugur.
Eins og áður er sagt var ógæftasamt vorið 1920, norð-
an og norðaustan stormar, svo ekki varð róið, en um
morguninn 4. maí var komið logn og sléttur sjór. Yfir
loft allt var dimm blágrá móða og sá ekki til sólar.
Menn voru tímanlega á fótum á Kálfafelli og bjuggu
sig til sjávar. Bjarni Runólfsson, formaður á Sæbjörgu,
og Sveinn fóstursonur hans, og vinnumenn prestsins á
Kálfafellsstað, sem voru hans hásetar, Benedikt bóndi á
Kálfafelli og sá er þetta ritar, urðu þeim samferða, en
við Benedikt vorum hásetar á Svan. Eg var þá heimilis-
maður á Kálfafelli hjá Benedikt.
Þegar þessir sem nú eru taldir komu í sand voru ekki
aðrir komnir þar sem þó áttu stutt að sækja. Gengið var
fram í flæðarmál og sjórinn skoðaður og leizt mönnum
svo á, að ekkert væri við hann að athuga. Það mun hafa
verið um háflóð, lögin löng og glögg, en þó komu
langar og lágar öldufyllingar, en strjálar þó, sem gengu
langt upp á sandinn og mun það alltaf vera undanboði
þess að sjór muni brima á næstunni.
Við urðum dálítið órólegir yfir að menn skyldu ekki
almennt koma, svo hægt væri að róa strax. En von bráð-
ar komu þó nokkrir af mönnum Bjarna Runólfssonar,
svo hann gat sett skip sitt fram og gat róið, enda allir
hans menn þá komnir nema Jón á Smyrlabjörgum.
Hjálpuðum við þeim við framsetning og ýttum þeim á
flot. Sigfús bóndi, Leiti, hafði fengið sig lausan að fara
Heima er bezt 355