Heima er bezt - 01.11.1970, Blaðsíða 22

Smali fer að fé og kveður:
Það var hann Eggert Ólafsson,
ungur frár og vizkusnjall,
stóð hann á hauðri studdur von, —
stráunum skýldi vetrarfall;
meðan að sól í heiði hló,
hjúkraði laukum, eyddi snjó,
kvað hann um fold og fagra mey
fagnaðarljóð, er gleymast ei.
Kvað hann um blóma hindarhjal
og hreiðurbúa lœtin kvik,
vorglaða hjörð í vænum dal
og vatnareyðar sporðablik;
þó kvað hann mest um bóndaba,
er blessun eflir si og <e,
af því að hjónin eru þar
öðrum og sér til glaðværðar.
ÚR HULDULJÓÐUM JÓNASAR
Þar hefir gerzt að fullum áhrínsorðum
allt, sem hinn vitri bóndavinur kvað
um dalaltf í Búnaðarbálki forðum, —
um bóndalíf, sem fegurst verður það.
Sólfagra mey! nú svtfur heim að ranni
sæbúinn líkur ferðamanni.
Það var hann Eggert Ólafsson,
allir lofa þann snilldarmann;
Island hefir ei eignazt son
öflugri stoð né betri en hann;
þegar hann sigldi sjóinn á,
söknuður v<etti marga brá;
nú er hann kominn á lífsins láð
og lifir þar sæll fyrir drottins náð.
Jarpur skeiðar fljótur, frár,
fimur reiða-ljónið,
snarpur leiðar gjótur, gjár;
glymur breiða frónið.
Eggert Ólafsson.
aldeilis samþykkur því að gera íslenzka tungu að við-
fangsefni fræðigrúskara, heldur vildi hann fegra hana
og bæta, þurrka af henni öll dönsk áhrif, gera hana
að þeim áhrifavaldi, sem nýtilegastur væri til efna-
legrar og menningarlegrar framsóknar. Auðvitað
datt honum ekki í hug að hafna erlendum skoðun-
um, hann setti einmitt sínar fram í anda einnar þeirr-
ar. Hann vildi aðeins aðlaga hana innlendum aðstæð-
um, nota hana til að kynda undir nýju mati á fornum
verðmætum.
Slík ný viðhorf væru þess ein megnug að gefa fyr-
irheit um betra líf og auðugra, aðeins ef menn sneru
sér af atorku að ræktun landsins og skynsamlegri
nýtingu á margvíslegum gæðum þess.
Hér var kominn einn af þessum skapföstu og vitru
mönnum, brennandi í anda og búinn mikilli þekk-
ingu, sem hikaði ekki við að halda fram skoðunum
sínum, þrátt fyrir tómlæti skilningslítillar andstöðu.
Eggert Ólafsson var býsna nálægt okkur í hugsunar-
hætti í dag, enda hefur hann stundum verið nefndur
fyrsti nútíma íslendingurinn.
Við skulum samt gera okkur grein fyrir því, að
þó í skoðunum Eggerts Ólafssonar liggi þær rætur,
sem íslenzk sjálfstæðisbarátta síðar spratt upp af, datt
honum né liðsmönnum hans aldrei neitt það í hug,
sem við nú á dögum nefnum pólitíska sjálfstæðisbar-
áttu. Slíkt hugtak fannst ekki í þeirra tíma orða-
forða. Það kom ekki fram fyrr en á dögum Jóns
Sigurðssonar og annarra seinni tíma manna. Það
hvarflaði ekki að þeim að slíta sambandinu við Dana-
kóng. Það mátti bara ekki láta hann einan um að
hugsa fyrir þessa þjóð. Barátta Eggerts og liðsmanna
var fyrst og fremst þjóðernisleg. En framvinda tímans
smíðaði úr henni hin betri vopnin í langri og strangri
sjálfstæðisbaráttu. Án eflingar þjóðernis og tungu
hefði hún varla orðið til, hvað þá unnizt.
Þegar hefur komið fram, að meðal hjartans mála
Eggerts Ólafssonar var að koma fram umbótum á
bjargræðisvegum landsmanna. Einkum var landbún-
aður honum hugstæður, enda sjálfur bóndasonur og
metnaður hans. Hann sá, að í landbúnaði mátti ná
miklum árangri ef réttilega væri að unnið. Hugsið
ykkur hve djarfar slíkar skoðanir hafa verið á þess-
um árum eldgosa, ísa og alls kyns óáran í landi.
Mættum við gjarnan íhuga það nánar með alla tækn-
ina, þekkinguna og reynslu kynslóðanna að baki, sér-
staklega þegar núna eru hafðar uppi háværar raddir
um að leggja stein í götu íslenzks landbúnaðar með
því að kaupa ekki afurðirnar; framkvæmd, sem ekki
aðeins kæmi bóndamanni á kaldan klaka, heldur og
fjölda kaupstaðabúa, sem allt lifibrauð hafa af vinnslu
og verzlun með þær vörur. Eitt er að rífa niður og
annað að krefjast umbóta á gallaðri framkvæmd.
Landbúnaður nú á dögum gegnir ekki nándar
nærri eins þýðingarmiklu hlutverki sem landstólpi
og á dögum Eggerts, en að mínu viti þó mikilvægur
öllu okkar lífi. Sú þjóð, sem ekki ræktar land sitt sér
til ábata, kafnar undir nafni.
406 Heima er bezt