Heima er bezt - 01.12.1972, Side 22

enginn munur er á milli landshluta í málfari og enginn
í menningu.
Löggjafarstarfið, sem hér fór fram, var hinn mikli
skóli íslenzkrar tungu. Menn kunnu ekki að skrifa á
dögum Gríms geitskarar, öll lög þurfti því að læra utan
að og geyma í kollinum. Málsókn, vörn og sókn, því
munnleg og í heyranda hljóði. Lögkrókar þurftu því að
aga málfar sitt ef þeir vildu fá áheyrn.
Flestar þjóðir munu einhverntíma hafa átt sér svip-
aðar stofnanir og Alþingi þjóðveldistímans var. Engin
þeirra hefur þó orðið jafn langlíf né orðið sá eldstólpi
í allri þjóðmálabaráttu, sem Alþingi varð íslendingum.
Það stafar af því, að íslenzka þjóðin skóp Alþingi og
Alþingi skóp Islendinga, og árangurinn varð sú menn-
ing heila og hjarta, sem við höfum verið svo hreyknir af.
Það má því með sanni segja, að ferðalag Gríms geit-
skarar hafi skipt sköpum fyrir íslenzkt hugarfar — svo
örlagaríkt var það.
E. E.
í Fjalla-Eyvindi Jóhanns Sigurjónssonar eru sungin
tvö Ijóð: Vögguvísa FIöllu (Sofðu unga ástin mín) og
söngur Kára (Ég sótti upp til fjallanna). Flestir kann-
ast við vögguvísuna, m. a. vegna góðra Iaga þeirra Sig-
valda Kaldalóns og Björgvins Guðmundssonar. Þessi
tvö lög urðu þó ekki til fyrr en löngu eftir að leikritið
var samið. Elins vegar eru til tvö þjóðlög við vöggu-
vísuna, og mér er nær að halda, að skáldið hafi haft
annað þeirra í huga, þegar hann felldi hana inn í leik-
ritið. Elef ég þá hina sterku þjóðlífsmynd Fjalla-Eyvind-
ar í hug, átök og uppgjör útlaganna, Höllu og Kára,
samtvinnað meinlegum örlögum þeirra.
Hér hef ég hætt mér út á hálan ís, svo hálan, að ég
get vart fótað mig á honum. Fótfestan er lítilleg kynni
af leikstjóranum Gunnari R. Hansen. Þessi stuttu kynni
urðu þó þess valdandi, að það er óbifanleg sannfæring
mín, að þessi danski maður hafi manna bezt verið að sér
um verk Jóhanns Sigurjónssonar; hvernig þau urðu til,
hvað lá þeim að baki og hvað hrærðist í huga skáldsins,
þegar hann skóp þau. Maður sá það í augum og heyrði
það af tali Gunnars R. Hansen, hvað hann mat þetta
skáld og verk hans mikils. Og ég hef lúmskan grun
um að vera hans á íslandi hafi af mestum hluta verið
sprottin af þessari ást, þótt Guðmundur Kamban komi
þar einnig við sögu. Gunnar R. Hansen vildi setjast að
hjá þeirri þjóð, sem alið hafði slíka syni.
Gunnar R. Hansen var þekktur sem snjall leikstjóri
hjá Leikfélagi Reykjavíkur. Aldrei fékk hann þó tæki-
færi til að setja Fjalla-Eyvind á svið í höfuðborginni,
„/ bjartviðri á sumrum er fallegt á Hveravöllum. Jökl-
arnir liggja eins og hvít, ónumin lönd inni í sandhafinu.
I sólskini er jökulröndin blá og græn. Sé komið nær
jöklinum sést jökulaldan eins og svartur brimgarður,
þar sem öræfin og jökullinn mætast.u — Frá uppsetn-
ingu Gunnars R. Hansen á Fjalla-Eyvindi. Halla (Anna
Magnúsdóttir) og Kári (greinarhöfundur). — Ljósm.:
Hannes Baldvinsson.
en það fékk hann hjá Leikfélagi Siglufjarðar á 10 ára
afmæli þess 1961, og þar bar fundum okkar saman.
Ég man enn undrunarsvipinn á okkur, þegar hann
vildi ekki nota fallegu lögin kunnu við vögguvísuna,
heldur gamalt íslenzkt þjóðlag, sem séra Bjarni Þor-
steinsson gefur heitið Keisari nokkur mætur mann (Bar-
barossa-kvæði Guðmundar Bergþórssonar). Ekki staf-
aði þetta af því, að Gunnar lcynni ekki að meta þekktara
þjóðlagið eða lög þeirra Kaldalóns og Björgvins, heldur
af því, að hann taldi hið minna þekkta meir í samræmi
við huga skáldsins. Af sömu ástæðum vildi hann nota
svonefndan hrossakjötsendi á leikritið, en kunnugir
vita, að til eru tvær gerðir af 4. þætti. Hin fyrri og
upphaflegri, þegar hross rekst að kofa banhungraðra
útlaganna, sem slátra því til bjargar lífi sínu. Og hin
síðari, þegar örvæntingin, beizkjan og hatrið rekur út-
lagana út í hríðina og dauðann.
Gunnar R. Hansen færði svo sterk rök fyrir skoðun-
um sínum á þessu leikriti, að enn hefur enginn fengið
422 Heima er bezt