Heima er bezt - 01.08.1977, Qupperneq 7

Fyrir mörgum árum var eg á ferðalagi um sveitir
landsins í einum af þessum gömlu og góðu
rútubílum, sem nú hafa orðið að þoka fyrir
nýtískulegum vegadrekum. Þetta var áður en
breiðvegir og rimlagryf jur héldu innreið sína. Á landa-
mörkum jarðanna lágu girðingar þvert yfir veginn, og
alltaf vorum við að rekast á hlið, sem þurfti að opna
og loka.
Eg þekkti fátt af samferðafólkinu, en framarlega í
bílnum sat lágvaxinn maður, sýnilega útlendingur. Og
hann kom mér fyrir sjónir sem væri hann einn af þess-
um hæglátu mönnum, er virðast gefa gætur að flestu
því, sem fyrir augun ber — einn af þeim, sem ekki þurfa
að tilla sér á tá til þess að eftir þeim sé tekið.
Og nú brá svo við, að í hvert skipti sem bíllinn stað-
næmdist við eitthvert hliðið, þá var þessi fasmildi mað-
ur áður en varði kominn út og að hliðinu til að opna
það og loka. Og þetta gerði hann með þeirri hógværu
verkgleði, sem mér er svo minnisstæð — rétt eins og
fátt væri eftirsóknarverðara í lífinu en það hlutskipti
að vera hliðvörður á alfaraleið.
Þessum langferðamanni bar ekki nokkur skylda til
þessa verks. Hafði hann ekki goldið fyrir sitt far? Hvað
komu honum við íslenskar gaddavírsgirðingar? Það var
þeirra sem tekið höfðu að sér flutningana að sjá um
þessháttar tálmanir.
Við ferðalok komst eg fyrir tilviljun að því, að þessi
ókunni þjónn okkar — samferðamannanna — var fransk-
ur ábóti, hámenntaður og fyrirmaður í sinni stétt.
Eg hefi ávalt síðan geymt þessa mynd í huga mér.
Á tilbreytingasnauðu ferðalagi er reyndar allt kærkom-
ið, sem athygli vekur. En hér kom annað og mikilvæg-
ara til. Þokkafull framkoma, háttvísi í viðmóti er af
listrænum toga spunnið. Svo er og um gott málfar. —
Við hittum mann á förnum vegi, sem talar hreint og
fagurt mál og hljómur orðanna fylgir okkur eins og
stef úr hljómkviðu.
Nú er það svo hér á landi, góðu heilli, að margt og
mikið er gert til þess, að hinar margvíslegu listgreinar
megi blómgast og dafna og gera mannlífið tilbrigða-
ríkara. Lagt er á þessum vettvangi inn á nýjar brautir,
og forn viðfangsefni tekin nýjum tökum. Ýmiskonar
listiðkun verður æ almennari og kappkostað er, að
veita fjölþætta fræðslu um hin ólíku svið listarinnar,
og gera hana að almenningseign, hvort sem um er að
ræða myndræna mótun eða tjáningu í tónum.
En hvað er gert fyrir listina að lifa fögru og góðu
lífi — þessa list, sem setur menningarblæ á samskipti
manna og skapar þjóðlífsmyndina. Hvað segir um iðk-
un þessarar listar í námsskrám fjölbrautarskólanna,
stefnuskrám flokka og félaga og á forsíðum fjölmiðl-
anna.
Viðmót, framkoma, málfar — eru þau atriði daglegs
lífs, sem móta þá mynd, sem við samferðamennirnir
fáum hver af öðrum. Eg lýsti áðan, hvaða áhrif fylgdu
franska ábótanum. En við þekkjum víst líka flest hið
kuldalega viðmót, afskiptaleysið, ónotin.
Þessum andstæðu áhrifum, sem viðmótið vekur, verð-
ur varla betur lýst en gert er í þessum stefum úr Ein-
ræðum Starkaðar:
Eitt bros — getur dimmu í dagsljós breytt,
sem dropi breytir veig heillar skálar.
Þel getur snúist við atorð eitt.
Aðgát skal höfð í nærveru sálar.
Svo oft leyndist strengur í brjósti sem brast
við biturt andsvar, gefið án saka.
Hve iðrar margt líf eitt augnakast,
?em aldrei verður tekið til baka.
Ein hreyfing, eitt orð — og á örskots stund
örlaga vorra grunn vér leggjum.
Eg nefndi áður, að allir menn orkuðu á umhverfi
sitt með dagfari sínu og viðbrögðum við því, sem að
höndum ber. Og eðlilega eru þau misjafnlega björt
ljósin, sem þeir kveikja með jákvæðu viðmóti, á sama
hátt og misjafnt er, hve mikið fer fyrir þeim skuggum,
sem neikvæð viðbrögð eða afskiptaleysi geta brugðið
á birtuþil daglegs lífs. En við erum alltaf að verða fyrir
þessum ljósbrigðum viðmótsins, hvort sem er innan
veggja heimilisins eða á þjónustustöðum almennings,
stjórnsýsluskrifstofunni eða viðgerðaverkstæðinu. Þama
Heima er bezt 247