Heima er bezt - 01.08.1977, Blaðsíða 9

JULIUS JONSSON, MOSFELLI:
Hnoöri var mjög vitur
Hnoðri minn var vitrastur af þeim hundum sem
ég hef átt, þó hafa þeir margir verið skynugir
og vænir fjárhundar. Það var mér mikils virði
þar sem ég hef alltaf þurft að smala fjalllendi
og lengst af beitt sauðfé í fjalllendi og mörg ár einyrki.
Hnoðri var mórauður með hvítan hring um hálsinn
og hvítan hægri bóg, hann var lítill og loðinn og virtist
af hreinu íslensku hundakyni. Hnoðri var fæddur 1928,
bjó ég þá á Hurðarbaki í Torfalækjarhreppi. Hann var
fljótur að skilja hvernig hann ætti að haga sér við kind-
ur, ég sigaði honum aldrei, en talaði við hann og benti
honum. Meðan ég var á Hurðarbaki gat ég látið hann
reka féð, hann rak það þangað sem ég hafði rekið það
um nokkurn tíma áður. Eins á kvöldin smalaði hann
fénu heim að mestu, þegar þess þurfti, annars skilaði
það sér heim á réttum tíma þegar snjór var eða kalt í
veðri.
Vorið 1930 flutti ég að Mosfelli í Svínavatnshreppi.
Fyrsta veturinn sem við hjónin vorum hér var Sigurlína
Jónsdóttir tengdamóðir mín ráðskona hjá Helga Jóns-
syni á Hurðarbaki sem þá byrjaði búskap það ár. Hún
hafði gert ráð fyrir því að koma í heimsókn fvrri part
vetrar. Eitt kvöld vorum við að tala um, að þrátt fyrir
gott veður dragist fyrir henni að koma. Ég hafði orð
á því að líklega kæmi hún ekki nema ég sækti hana.
Hnoðri var hjá okkur og eins og venjulega tók vel
eftir því sem talað var.
Morguninn eftir rak hann féð eins og vant var og
hvarf svo, þann dag vantaði hann og daginn eftir, kom
þó til að smala um kvöldið síðari daginn. Nokkrum
dögum seinna, fór ég kaupstaðarferð til Blönduóss, þá
var Hurðarbak í beinni stefnu og kom ég þar við. Þá
sagði Hurðarbaksfólkið mér eftirfarandi. Hnoðri kom
þar snemma morguns og bar það saman, að það var
sama daginn og hann hvarf héðan, fólkið hélt að ég
mundi vera á leiðinni og rétt ókominn, en svo reyndist
ekki. Sigurlína fór þá með Hnoðra inn í búr og gaf
honum þar, þegar hann var búinn að fá nægju sína
krafsaði hann í hnéð á Sigurlínu og fór fram að hurð-
inni og vildi komast út, var opnað fyrir honum og gáði
þá fólkið út um leið hvort ég væri ekki kominn í sjón-
mál, sem vitanlega var ekki. En Hnoðri fór suður á
tún dillaði sér sneri sér við og kom svo til Sigurlínu
sem stóð þar skammt frá, krafsaði í hana, þetta gerði
hann meðan hún var úti. Ef hún kom út endurtók hann
alltaf sömu tilraunina að koma gömlu konunni á stað
með sér, hann fékkst inn, þáði hressingu, en stoppaði
ekki nema meðan hann át og inni var hann um nóttina.
í tvo daga reyndi hann að lokka gömlu konuna með sér,
án árangurs. Hjá Helga bónda var þá faðir hans, Jón
Magnússon, greindur og gætinn maður, hann sagði mér
að hann hefði oft dáðst að viðleitni dýra til að tjá sig
en aldrei kynnst eins mikilli þrautseigju eins og hjá
Hnoðra þessa umræddu daga. Það er verðugt að geta
þess að Sigurlína var með afbrigðum dýragóð og Hnoðri
var í sérstöku uppáhaldi hjá henni.
Af framansögðu er augljóst, að hann hefir skilið sam-
tal okkar um kvöldið og ætlað að reyna að fá Sigurlínu
frameftir.
Eins og ég hef getið um hér að framan var ég lengi
einyrki, en fjöll að smala. Áður og eftir að ég kom að
Mosfelli átti ég afburða gæðing, ég fór á honum í smala-
mennsku haust og vor. Fór upp merkin að norðan held-
ur hærra en miðhlíðis oftast hljóp ég, hesturinn fylgdi
mér eftir í taumi á hvaða óvegi sem var. Hnoðri smalaði
fjallið fyrir ofan mig, dreif allt fé niður og á suður-
merkjunum bugaði hann féð norður og man ég ekki
að hann missti kind suður, kom ég þá honum til hjálpar
og naut ég þess að sitja á mínum fjörháa gæðingi. Við
innrekstur var Hnoðri á við marga menn, ég stóð nokk-
uð frá en Hnoðri hljóp meðfram fénu og passaði að
engin kind slyppi. Ef ég þurfti að ná í kind í haga tók
Hnoðri þær. Ung lömb hljóp hann uppi, ruddi þeim
um koll, settist á þau þar til ég komst til hans. En full-
orðið fé tók hann framan í bóginn, svo þær steyptust og
hélt þeim þar til ég tók þær. Aldrei sá ég á kind eftir
hann meidda.
Ég hafði þann umdeilda sið að skjóta fugla. Hnoðri
var byssuhræddur, þegar ég fór til rjúpna kom hann
alltaf með mér án þess að ég kallaði í hann en þegar
fyrsta skotið reið af hvarf hann, ég sá hann ekki fyrr
en ég var kominn heim að túni. Einu sinni sem oftar
var ég við rjúpnaveiði fram á Sauðadal, þar sá ég
kindur sem höfðu orðið eftir í haustleitum, hætti ég
við rjúpnaveiðina og fór fyrir kindurnar, þótti þó tví-
sýnt hvort ég hefði þær, þar sem ég bjóst við að eftir
venju hefði Hnoðri farið vegna skothvella. En þegar ég
var að stugga við kindunum þá var Hnoðri allt í einu
kominn við hlið mína. Hafði hann erfiðið, en ég ánægj-
una að hafa getað greitt fyrir kindunum. Einhverju
sinni var ég á ferðinni vestur á Brunnárdal í rjúpna-
hugleiðingum, skaut ég fyrstu rjúpuna efst í fjallsbrún-
Heima er bezt 249