Heima er bezt - 01.07.1988, Blaðsíða 23

Hjónin, Sigurbjörg Snœbjarnardóttir og Sigurbjörn Benediktsson íÁrtúni
í Höfðahverfi.
fleiri bæjum urðu miklar skemmdir,
en bærinn okkar, Ártún, sem við Sig-
urbjörn Benediktsson, eiginmaður
minn, höfðum byggt upp frá grunni,
átti að sjálfsögðu alla okkar umhyggju
í þessum náttúruhamförum.
Svo var það löngu seinna, að gera
átti við veginn norðan við Borgargerði
eftir vegaskemmdirnar. Þá voru sonur
okkar og maður úr Fnjóskadal méð
beltisdráttarvél og ætluðu þeir að taka
efni í veginn upp við klettana, niður
undan syðstu hríslunni í klöppunum,
en hún var langfallegust. Þá bar svo
við, að beltin fóru af vélinni hvað eftir
annað og vissu þeir enga ástæðu til
þess. Þeir komu heim til okkar, til að
fá not af síma og ná í viðgerðarmann,
en allt kom fyrir ekki, beltin fóru af
ýtunni eftir sem áður og datt mér þá í
hug blessað huldufólkið, það vildi
líklega ekki láta taka þetta efni þarna
og engan fyrirgang svona nálægt bú-
stað sínum. Ég sagði því við piltana:
„Blessaðir drengir, hættið þið bara við
þetta — þetta tekst aldrei fyrir ykkur,
það er eitthvað annað þarna sem
stjórnar og þið ráðið ekki við.“
Þeir fóru að orðum mínum, tóku
efnið í veginn neðar og þá bar ekkert
til tíðinda. Auðvitað settum við
þennan atburð í samband við huldu-
fólkið, sem talið var að ætti heima í
klettunum.
Álagahvammur heitir staður í
Borgargerðislandi neðan við bæinn,
niður við ána og snýr móti vestri,
norðan við þar sem lögferjan var
staðsett áður fyrr. í hvamminum var
alltaf mikið gras, en þarna var bann-
helgi mikil og aldrei mátti slá þar, því
þá átti illa að fara fyrir þeim, er það
gerði.
Afi minn, Helgi Helgason, sem
fæddur var 1849 sagði mér eitt sinn
sögu af bónda einum, er búið hafði í
Borgargerði á öldum áður. Hann hafði
hleypt út gemlingum sínum seinni
hluta vetrar, meðan hann var að
stinga út úr húsinu. Bóndi þessi hafði
slegið álagahvamminn sumarið áður
og gefið gemlingunum heyið. Nú bar
svo við, að þegar hann ætlaði að láta
inn gemlingana fundust þeir hvergi,
hurfu gersamlega svo aldrei sást af
þeim horn né hár. Auðvitað var
huldufólkinu kennt um og hefur
álagahvammurinn aldrei verið sleg-
inn síðan. Sveinn Sigurbjörnsson
sonur minn, sem nú er bóndi á Ártúni.
veit þetta vel og mun hann virða þessa
bannhelgi og ekki egna hin dularfullu
öfl til voðaverka.
Mig langar að segja frá sérkenni-
legu félagi, sem stofnað var í innan-
verðu Höfðahverfi og lifði milli
1920-29. Þetta félag komst aldrei á
blað, ekki voru samin lög eða neinar
reglur skrásettar. Þetta var aðeins
munnlegt samkomulag, en hlaut þó
nafn og var nefnt „Eining“. Félags-
svæðið náði yfir Grýtubakka, Kol-
gerði, Hléskóga, Lómatjörn, Grund,
Borgargerði, Miðgerði og Pálsgerði.
Samkomur voru haldnar til skiptis á
bæjunum. Konurnar buðu upp á kaffi
með pönnukökum, jólabrauði og
kleinum. Allir voru glaðir og mikið
var spjallað um það, sem hæst bar í
það og það skiptið. Bændurnir
kvöddu sér hljóðs, stóðu upp og fluttu
ræður um ýmis nærtæk efni. Við, hin
yngri, hlustuðum lotningarfull á. Við
dáðumst að þessum mönnum, sem
okkur þótti vera stórgáfaðir og víst er
um það, að þessar ræður voru margar
hverjar prýðilega samdar og fluttar.
Kom þá áreiðanlega í hug margra
okkar yngri, að svona ætluðum við að
verða, svona mælsk og gáfuð, þegar
við yrðum stór. Svo var mikið sungið,
allskonar ættjarðarlög og skemmti-
söngvar. Voru þar fremst í flokki
Bjarni á Grýtubakka og hjónin á
Lómatjörn, Valgerður og Guðmund-
ur.
Oft skiptust menn og konur á
skoðunum, er nýútkomnar bækur
höfðu verið lesnar og sýndist þá sitt
hverjum.
Konurnar ræddu um tóskapinn,
vefnað, börn sín og heimilishald yfir-
leitt.
Þetta var skemmtilegt framtak
fólksins í sveitinni, til að skapa góð
félagsleg samskipti við nágranna sína,
skiptast á skoðunum um ýmisleg
málefni, fræðast og fræða aðra þarna í
fásinninu, þegar ekkert útvarp var til,
ekkert sjónvarp og sími aðeins á
þremur bæjum í sveitinni.
Svo þegar blessað útvarpið tók til
starfa, dofnaði yfir þessum samtökum
því áhugi fólksins beindi hugunum
frá „Einingu“ og lognaðist hún útaf,
þegjandi og hljóðalaust. Engin eftir-
mæli fékk þessi félagsskapur, aðeins
minning í hugum nokkurra sálna, sem
þá og þegar enda sitt lífsskeið.
Heima er bezt 239