Æskan - 01.03.1982, Blaðsíða 20

Krummasögur
Sumir eru þeirrar skoðunar, aö
hrafninn sé alira fugla vitrastur. Hann
er talinn forspár og veit margt, sem
mönnum er hulið. Hann launar gott
með góðu. Varar vini sína við hættum
og hefur stundum bjargað lífi manna,
aö því er fornar sagnir herma.
Krummar hafa með sér þing á
hausti hverju — haustþing eða
,,hrafnaþing". Sumir segja að þeir
haldi og vorþing. Á haustþingum
skipa þeir sér niður á bæi, tveir og
tveir, ,,karl og kona". En nú getur
viljað til, að ekki verði jafnmargir
karlhrafnar og kvenhrafnar á ein-
hverju haustþinginu, og segir þá sag-
an, að krummarnir veitist allir að hin-
um staka, að þinglokum og ráði hann
af dögum.
Hrafnar þeir, sem taka sér vetur-
setu á bæjum eða eru ,,settir þar nið-
ur“ á haustþingum, eru kallaðir
„bæjarhrafnar" eða ,,heimahrafnar".
Þegar krummar eru sestir um kyrrt að
haustinu, vilja þeir vera einir um hit-
una og flæma á brott alla flækings-
hrafna, er slangra milli bæja, hafa
ekki komið á haustþing og ekki verið
ráðstafað, samkvæmt hrafna-lögum.
Bæjarhrafnar eru kallaðir mjög
reglusamir í háttum. Þegar dimma
tekur fara þeir ,,í rúmið", fljúga frá
bænum í bæli sín eða hæli, en eru
uppi fyrir allar aldir að morgni. Þeir
eru mathákar hinir mestu og svengir
ákaflega, er á nóttina líður. Hverfa
undir eins og birtir heim að bænum í
von um, að einhverju hafi þá verið út
varpað matarkyns.
Það þykir ekki einleikið, ef til
krumma sést eða heyrist um nætur,
og var ekki trútt um, að menn ætluðu,
aó þar væru á ferð illir andar í hrafns-
líki. Voru þeir kallaðir ,,nátthrafnar"
og þóttu slæmir gestir.
Krummi er hnýsinn og forvitinn og
veróur margs vísari, því að ,,víða flýg-
ur hrafn yfir grund". Stundum gerast
hrafnar mjög „óðamála" og krunka í
sífellu heima við bæi. Eru þeir þá að
segja frá því sem þeir hafa heyrt eða
séð í síðustu ferðinni. Það er kallað,
aó krummi segi fréttir eða greini frá
tíðindum. Krummi er hefnigjarn og
slægvitur og launar illt með illu.
Komi það fyrir, til dæmis að vorlagi,
meðan fannir sjatna og ísa leysir, að
krummi vindi sér heim á „bæinn sinn"
(þar sem vel hefur verið til hans gert)
með asa og þrálátu krunki, þykir
sjálfsagt að hann sé að gera viðvart
um það, að eitthvað af skepnum
bóndans sé í hættu, kind eða trippi
farið ofan í skurð eða keldu eða orðið
ósjálfbjarga með öðrum hætti. Hins
vegar er sagt, að hann láti sér ekki títt
um slíkar aðvaranir, ef illa hefur verið
að honum búið um veturinn.
Krummasögur þær, sem nú verða
sagðar, eru hafðar eftir gömlum
manni húnvetnskum, er andaðist um
aldamótin síðustu.
I.
Fátækur bóndi einn norðlenskur
var hinn mesti dýravinur. Og hann
hafði sérstakar mætur á krumma.
Kunni vel að meta vitsmuni hans,
gamansemi og glettni. Varaðist að
gera neitt það, er honum mætti til
angurs verða eða gæti metið til
fjandskapar við sig.
Bóndi þessi gætti þess vandlega,
að „bæjarhrafnarnir" (hjónin) hefðu
ávallt nóg fyrir sig að leggja að vetr-
inum. Gaf hann þeim skófir, brauð-
skorpur og annað ætilegt, það er til
féll á heimilinu og lét ávallt á sama
stað. Hann ávarpaði krumma sína
vingjarnlega og bað heimafólk sitt að
gera þeim ekki ónæði að óþörfu,
hrekkja þá eða hvekkja.
Það stóð ekki á því, að hrafnarnir
launuðu bóndanum fyrir sig, og kom
það greinilega í Ijós er voraði.
Eins og allir vita, hafa hrafnar og
kjóar það til að ráðast á nýfædd lömb
og drepa þau, ef þeir geta. Og þeim
tekst það oft, einkum ef lömbin fæð-
ast í hrakviðrum og komast ekki þegar
á spenann. Þá er svo ber við, verða
þau ósjaldan hröfnum að bráð.
— Ég fullyrði, sagði hinn aldraði
maður, sem þetta er eftir haft, að
bóndi sá, sem hér um ræðir, hafi
aldrei misst lamb með þessum hætti.
Og hann varð þess var þrásinnis, að
heimahrafnarnir lögðu beinlínis til or-
ustu við aðra hrafna, sem gerst
höfðu nærgöngulir við ær hans um
sauðburðinn. Hann kvaðst ekki vita,
hvernig krumma-hjónin hefðu farið
að því, aö þekkja ær bónda úr öðru fé,
en svo hefði verið að sjá, sem þeim
yrði ekki skotaskuld úr því. Og víst
væri um það, að lömb nágrannanna
hefðu ekki verið varin.
II.
Krummi er hálfgerður hrekkjalóm-
ur, ertinn og stríðinn að eðlisfari.
Hundar og hrafnar eru sjaldan vinir
og hafa í frammi ýfingar og áreitni
hvorir við aðra.
Oftar var það þó svo, fannst mér,
segir heimildarmaðurinn, að krumm-
arnir áttu upptökin að ýfingunum.
Nú stóð svo á, að bæjarhröfnunum
hafði orðið sérstaklega uppsigað við
fjárhundinn á bænum, ágætisrakka,
móstrútóttan. Þeir höfðu orðið af aeti
eða bráó af hans völdum og reyndu
að ergja hann með ýmsu móti. — Sú
saga er þannig:
20