Muninn - 01.11.1954, Blaðsíða 9

MUNINN
9
þeirra, sem áður voru glaðleg. Þetta er eitt ólán-
legasta fyrirbrigðið í kaffihúsalífinu, uppá-
þrengjandi náungi, sem skortir sjálfsgagnrýni og
tillitssemi. Bráðlega skynjar hann áhugaleysið
fyrir sinni — frá eigin sjónarmiði — merkilegu
persónu og flytur sig að næsta borði, þar sem
sama sagan endurtekur sig.
Gott tóm til að athuga klæðaburð.
VÍÐA SITJA að sama borði piltar og stúlkur,
sem tala, hlæja — og þýðingarmikið augnaráð.
Eftirtektarvert er, að stúlkurnar eru yfirleitt
mun betur klæddar en félagar þeirra, sem bera
margir keim af vesturheimskum áhrifum og
óþroskuðum fegurðarsmekk í klæðaburði sínum.
Þó er vandalaust að koma auga á snyrtilega karl-
menn, sem ýmist eru klæddir samkvæmt enskri
eða „skandinavískri“ tízku. — Á einum stað sitja
nokkrir piltar að ,,kóla“-drykkju. Þeir gretta sig
við hvern sopa. Vökvinn í glösum þeirra er mik-
ið glærari en í flöskunum. Þeir eru í fjörugum
samræðum, líður augsýnilega vel. Nú kemur
stúlkan og tilkynnir þeim, að þeir geti ekki
vænzt frekari afgreiðslu. Þeir standa upp og
ganga út, reikulir í spori.
Margt skrýtið ber fyrir augu.
HÉR GEFUR að líta margar athyglisverðar
manngerðir, sem setja svip sinn á umhverfið. Þar
má nefna aldna, virðulega broddborgara, kaup-
sýslumenn með slétt andlit og vindla, listmálara
og rithöfunda, sem lesa handrit hvers annars. —
Fjórar stúlkur, sem nýlega hafa setzt í grennd
við mig, vekja nú óskipta athygli mína, ekki
vegna kvenlegs yndisþokka, er 'þær hafa í ríkum
mæli, heldur vegna umræðuefnis þeirra, sem
hvorki er föt, dansleikir, karlmenn né slúður-
sögur, heldur forn-íslenzkar bókmenntir. Þetta
vekur mig til umhugsunar um það, hve djúpstæð
ítök þessi forni menningararfur hefur enn í hug-
um fólksins, þrátt fyrir ákafa áleitni erlendrar
ómenningar, sem stefnir að því, að uppræta úr
hugum vorum virðing fyrir þjóðlegum verð-
mætum.
Hvers vegna M. A. sækir Hótel KEA.
SEM ÉG er í þessum ánægjulegu hugleiðing-
um, skýtur þeirri spurningu upp í huga mér,
hverjar séu orsakirnar til hinnar miklu sóknar
fólks á þennan stað. Margir koma hingað nánast
hvern dag. Vafalaust er, að meginorsökin er ekki
þörf fyrir kaffi og svaladrykki, heldur einkum
og sér í lagi sterk félagshneigð. Ein mesta nautn,
sem ég þekki, er að ræða við kunningjana í
skemmtilegu umhverfi, að finna mig meðal vina
á góðum stað. Meðal margra skólanemenda er
orsökin til kaffihúsasóknar að finna í flótta frá
verkefnum, sem ber að leysa og því óaðlaðandi,
sálardrepandi andrúmslofti, sem stundum skap-
ast við of miklar heimasetur í skólanum. Þó eru
margir, sem stunda nám sitt af alúð, þrátt fyrir
miklar kaffihúsasetur.
Kaffihús er ævaforn, hefðbundin menning.
MARGIR munu telja, að kaffihús séu tiltölu-
lega nýtt fyrirbrigði menningarsögunnar, en ef
betur er að gáð, kemur í Ijós, að því fer fjarri. í
hinum ævafornu borgum hinnar fornegipsku og
babílonsku menningar munu hafa verið veit-
ingahús, svo lík veitingahúsum nútímans, að
furðu sætir. Neyttu menn þar bæði matar og
víns og fullnægðu félagsþörf sinni á mjög svip-
aðan hátt og nú tíðkast. í kínverskum borgum
munu veitingahús einnig hafa verið vel þekkt
fyrirbrigði frá ómunatíð eins og reyndar í öllum
löndum borgamenningar fornaldarinnar. Á lýð-
veldisöld Rómverja voru drykkjukrái' vel þekkt-
ar sem samkomustaðir skylmingaþræla og
vændiskvenna. Á miðöldum munu veitingahús
tæplega hafa þekkzt í Norðurálfu sökum smæð-
ar borganna, og það er ekki fyrr en á endur-
reisnartímanum, þegar samgöngur við Austur-
lönd hefjast á ný, að veitingahús fara að rísa upp
í borgum Vestur-Evrópu. Einkum fer þó veit-
ingahúsum að fjölga eftir að kaffið fer að ryðja
sér til rúms á Vesturlör.dum, um miðja seytjándu
öld. Þutu þá upp kaffihús í mestu verzlunar-
borgum Evrópu, s. s. Lundúnum og Amsterdam,
sem höfðu tekið verzlunina úr höndum hinna
ítölsku, frönsku og spönsku borga við Miðjarð-
arhaf eftir landafundina miklu og fund hinna
nýju siglingaleiða til Austurlanda.
Fæddust og fæðast á kaffihúsum.
ENGINN VAFI leikur á því, að sú almenna
andspyrna gegn konungsvaldinu í Englandi, sem
einkennir 17. öldina, á kaffihúsunum mjög mikið
að þakka, enda fór svo, að Karl II. Stúart lét loka
3000 kaffihúsum árið 1675, á þeim forsendum, að
þau væru gróðrarstíur fyrir alls kyns samblást-
ur gegn stjórn hans. Mun enn vera svo, að hreyf-
ingar meðal almennings gegn hvers kyns órétti
innan þjóðfélagsins þróast og dafna innan veggja
kaffihúsanna. Má því með nokkrum rétti segja,
að veitingahúsamenningin sé einn af hornstein-
um lýðfrelsisins.