Heimilisblaðið - 01.12.1966, Blaðsíða 6

Þá dreymdi hana draum. Hana dreymdi,
að hún stæði á viðarfjöl, yfirkomin af
sorg yfir syndalífi sonar síns. Þá stóð allt
í einu skínandi bjartur ungur maður við
hlið hennar. Hann spurði hana um ástæð-
una fyrir sorg hennar og tárum. Þá bauð
ungi maðurinn henni að líta upp. Sjá! Nú
stóð sonur hennar við hlið hennar á þess-
ari sömu viðarf jöl.
Þegar hún sagði Ágústín þennan draum,
vildi hann í hroka sínum ráða hann þann-
ig, að hún mundi síðar standa þar, sem
hann stæði . . . Nei, — sagði hún þegar í
stað — það var ekki sagt: „Þar sem hann
er, skalt þú og vera,“ heldur: „Þar sem þú
ert, skal hann einnig vera.“
Þessi orð, — segir Ágústín í Játningun-
um —, höfðu meiri áhrif á mig en draum-
urinn. Því að þau sýndu, hve óhaggan-
lega örugg móðirin var í trú sinni.
Eftir það fékk hann að búa heima. Því
að nú var Mónika viss um, að hann mundi
einhvern tíma hverfa aftur til kirkjunnar.
Mónika fékk enn eina huggun. Hún fór
til biskupsins og bað hann um að tala við
son sinn, til þess, ef vera kynni, að hann
gæti snúið honum frá villu hans vegar.
En biskupinn færðist undan, neitaði því
blátt áfram. Mónika sárbændi hann og
grét. Þá sagði biskupinn: „Far þú nú. Svo
sannarlega sem þú lifir er það ómögulegt,
að sonur slíkra tára glatist."
Sjúkdómur, afturhvarf og andlát vinar
Ágústíns fékk einnig svo mjög á hann, að
hann þoldi ekki lengur við í Tagaste. Hann
fór aftur til Karþagó og setti þar á stofn
mælskuskóla. Og hann sökkti sér af nýj-
um ákafa niður í nám sitt.
En það komu fleiri umskipti í lífi hans,
sem einkenndist svo mjög af innri storm-
um. Efasemdir hans um kenningar Mani-
kea urðu æ meiri . . . Fástus hinn mikli
kom. En hann reyndist vera fremur fá-
kunnandi maður, sem gat hvorki útskýrt
eitt né neitt, alúðlegur maður og afburða
ræðumaður, en án vísindalegs skynbragðs
á þau viðfangsefni, sem Ágústín var að
brjóta heilann um: Kenningin um hin tvö
svið olli honum erfiðleikum. Og var hugs-
anlegt, að þær opinberanir, sem túlkur
Heilags anda, hinn heilagi maður, Mani,
hafði gefið söfnuði sínum, gætu komið
heim við þær vísindalegu staðreyndir, sem
komizt hafði verið að raun um viðvíkjandi
himintunglunum ? . . . Ágústín efaðist æ
meir um, að unnt væri að ráða gáturnar
miklu . . .
Dag nokkurn ákvað hann að taka sig
upp frá Afríku og fara til Rómaborgar,
höfuðborgar heimsríkisins, þar sem betri
skilyrði voru til þess að komast áfram og
aðstaðan var betri til kennslustarfa. Það
var sennilega árið 383, þegar Ágústín var
28—29 ára.
Mónika hafði verið óþreytandi og fylgdi
honum nú til strandar með gráti og kvein-
stöfum og ætlaði að reyna að aftra brott-
för hans. En hann gabbaði hana. Hann
taldi henni trú um, að hann ætlaði að
fara að kveðja vin sinn. Og meðan hún
var að biðjast fyrir í kapellu einni við
ströndina, sigldi hann yfir Miðjarðarhafið
til Rómaborgar.
Þar gekk hann enn inn í hóp Manikea.
Hann átti marga vini meðal þeirra. Og
þrátt fyrir hin skyndilegu umskipti, mót-
aðist líf Ágústíns sem hægfara þróun.
Hann breytti ógjarna afstöðu sinni, hann
var trúr skoðunum sínum eins og vinum
sínum.
Tíu ár voru liðin frá því er hann las
Hortensíus Cicerós, og enn stóð hann 1
stað á vegi vizkunnar. Efasemdir á efa-
semdir ofan, hvergi fann hann fastan
grundvöll undir fótum.
Áttu mennirnir þess yfirleitt kost að
geta vitað nokkuð ? Hann laðaðist meir og
meir að þeirri heimspekistefnu (Akademíu-
manna), sem sagði, að eina örugga afstað-
an, sem unnt væri að taka, væri að efast
um allt. Það yrði að sætta sig við, að menn-
irnir gætu ekki öðlazt þekkingu á sann-
leikanum . . .
Ágústín varð þó aldrei eindreginn efa-
hyggjumaður. Því að það er skaphöfn að
vera efahyggjumaður, meðfædd hugaU'
hneigð. Og Ágústín var ekki þannig. Það
voru hlutir, sem liann efaðist aldrei um-
Hann var viss um, að menn hefðu raun-
verulega þekkingu á sannleikanum í stærð-
fræðinni. Og hann trúði á Guð og forsjóu
hans. Hann trúði einnig á ódauðleika sál'
226
H E I M ILI S B L A £>1 Ð