Sjómannadagsblaðið - 04.06.1972, Page 34

verkunarplássum á landinu, til
dæmis hærri en bæði Sandgerði og
Hafnarfj örður.
Gaukstaðir eru ævagamalt útræð-
isbýli í Inn-Garðinum, en Inn-Garð-
ur kallast frá Rafnkelsstaðaberginu
og út að Gerðum. Á Gaukstöðum
hefur alið allan sinn aldur, 84 ára,
útvegsbóndinn Jóhannes Jónsson.
Hann var kvæntur Helgu Þorsteins-
dóttur (Meiðastöðum) og áttu þau
hjón 14 börn og lifa nú 11 þeirra og
staðfestust synirnir í Garðinum og
Keflavík við sjósókn og útgerð svo
sem faðir þeirra, en dæturnar gift-
ust nema ein í fjarlæga staði.
Þau hjón, Helga og Jóhannes,
hýstu bæ sinn vel og gerðarlega og
allur var þeirra búskapur bæði til
sjós og lands með hinum mesta
myndarbrag. Gaukstaðaheimilið
naut álits og virðingar í heimasióð-
unum og allra þeirra sem til þess
þekktu. Helga er látin fyrir tveim-
ur árum en Jóhannes er enn ofar
foldu, hress í anda þrátt fyrir sinn
háa aldur og langa og stranga vinnu-
dag, en fætumir tóku að láta sig,
þegar þeir höfðu pjakkað þessa ver-
öld í meira en átta tugi ára og er
það nú hið eina sem angrar gamla
manninn. Kjarkurinn er þó síður
en svo þrotinn, það á aldeilis ekki
að leggja árarnar uppí bátinn fyrr
en allt mn þrýtur, hann ætlar að
taka upp baráttuna við fótameinið
af fullum krafti.
Frá Jóhannesi er sagt í bókinni:
Hurðir Garðskagastaða einnig hefur
nokkuð verið ritað rnn framgöngu
hans, þegar Jón forseti fórst 1928.
Það er vandséð hverja Sjómanna-
dagsblaðið ætti fremur að ræða við
á Sjómannadaginn en slíka öldimga,
sem hafa nú „dregið nökkvann í
naust,“ eftir æfilangan barning og
síðan farsæla landtöku. Jóhannes
rifjar nú upp hér á eftir sitthvað frá
liðinni ævi.
. . . Eg er fæddur og uppalinn hér
á Gaukstöðum og hér hef ég alla ævi
mína dvalið, aldrei farið af hólnum
— nema til róðra. Hér á Gaukstöð-
Jóhannes Jónsson.
um bjó einnig faðir minn, Jón Finns-
son, en Finnur afi minn bjó hér úti
í Gerðahverfinu. Hann var ættaður
austan úr sýslum, Skaftafells eins og
margir Garðverjar. Hann náði sér
hér í prestsdóttur frá Útskálum og
staðfestist síðan hér. Móðir mín
Guðrún Hannesdóttir var frá Prests-
húsum hér í Út-Garðinum. Ég hef
aldrei verið sterkur í ættfræðinni, en
ég held þetta hafi allt verið mesta
sómafólk sem að mér stendur og þá
vitneskju hef ég látið mér nægja . . .
Kornungur byrjaði ég að gutla á
skektu hér útí þarann. Þessi svo-
kölluðu þararóðrar voru venjulega
fyrstu róðrar okkar strákanna hér í
Garðinum. Þetta voru svo sem eng-
ir róðrar og fullorðnir menn stund-
uðu þá ekki. En við pilkuðum oft
drjúgum upp ágætan og eldrauðan
þaraþyrskling, vel nýtanlegan. Ung-
lingsárin var maður svo að gutla á
smærri árabátunum og hjálpa til í
landi við fiskaðgerð og veiðarfærin,
eiginlega frá því maður gat staðið.
Síðan tóku við þrjú úthöld á skút-
um frá Reykjavík, róðrar fyrir aust-
an, þrjú sumur á Bakkafirði og þrjú
á Norðfirði, það var ekkert hér að
hafa á sumrum. Við fórum venju-
lega austur í júní og vorum framí
október. Eiginlega finnst mér ég
ekki hafa byrjað róðra héðan úr
Garðinum fyrir alvöru fyrr en ég
fór að róa á áttæringi með Árna
Árnasyni. Kannski er mér sú vertíð
minnisstæðari en aðrar vegna þess,
að þetta var mannskaðavorið mikla
1906, þegar Emilie og Sophia Whitley
fórust uppá Mýrum og Ingvar við
Viðey, öll þann 7. apríl. Með þess-
um skipum fórust 68 manns. Slíkir
ógæfudagar festast mönnum í minni
ævilangt og við þá miðar maður
gjarnan þegar eitt og annað er rifj-
að upp. Við misstum öll netin í
þessu veðri, tvær trossur, 24 net, við
vorum níu á og það var eitt net
í hlut í trossunni og með formanns-
hlutum og hásetahlutum urðu því 12
net í trossu. En þessi net áttu eftir að
eiga sér kynduga sögu. Þau fundust
löngu síðar í einum hnút útaf Vest-
fjörðum. Sá sem fann þau var góð
kunningi Árna og þekkti netin. Hann
pakkaði þeim öllum í geysistóran
kassa, sem ég held að sé enn til hér
einhversstaðar, og sendi þau öll suð-
ur. . .
Það var svo 1910, sem við feðgarn-
ir leigðum okkur sexæring saman og'
tveim árum síðar eða 1912 létum
við smíða okkur áttæring og á hon-
um varð ég formaður . . .
Mér gekk strax sæmilega að fiska
og þetta gekk allt áfallalaust . . .
— Ókunnugum, sem virðir fyrir
sér strandlengjuna héma í Garðin-
um finnst, að hér muni hafa verið
heldur iUt til lendingar í brimi.
— Og það er nú rétt, landtakan
gat verið erfið, en það var nú ein-
hvemveginn svo, að það fanst alltaf
læna. Það þurfti að velja lög til þess
að geta skotizt inn í þessar varir. Eg
lenti alla tíð hér í Gaukstaðavörinni
nema í eitt einasta skipti, að ég ætl-
aði að lenda í Varaós, sem var nú
kölluð bezta lendingin hér í Garð-
inum, en lenti þá skakkur, því þó
að það blessaðist allt . . .
Það gat verið vont að lenda héma
í Gaukstaðavörinni fyrr en fór að
hækka svoldið í. Það var hellu-
skratti héi’framaf, en svo löguðum
við nú hana seinna og stækkuðum
20 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ