Ægir - 01.03.1930, Qupperneq 12

62
ÆGIR
á „skoðunarlögin“, framkvæmd þeirra o.
fl., af því að það atriði, er mig langar til
að benda á, er svo náskylt mörgu sem þau
láta ná til sín en svo Jangtum þýðingar-
meira en sumt af því. En það eru opnu
bátarnir yfirleitt, en sérstaklega raf-
lcveikjuvélarnar í þeim.
Eg ætla ekki með þessu að mæla með
einni eða annari tegund véla. Þar er bver
sjálfráður, eins og best er — ef á þekk-
ingu er bygt valið.
En slæmt er það, að þar eð svo margir
liafa valið rafkveikjuvél í báta sina (opna
báta) — að minsta kosti bér á Vestfjörð-
um -— þá virðist svo, að í framkvæmdinni
— eða við notkun þcirra — sé ekki nægi-
lega atbugað livers konar ábald raf-
kveikjuvél er. Eg ætla mér ekki þá dul að
fara hér með það mál, er ég sé fróðari
mörgum öðrum í, en mér finst svo mikill
alvöruþungi liggja bér á bak við, að ég er
liræddur, og vil því góðfúslega vara menn
við hættunni.
Sjálfur hefi ég relcið mig á — á trassa-
skapinn — þó ckki sé fallegt til frásagna.
Rekið mig á, að hann var nærri orðinn að
líftjóni okkar allra á bátnum.
í fjölda báta liér á Vestf jörðum eru raf-
kveikjuvélar, en ég liefi ekki séð í einum
einasta þeirra nægilega góðan umbúnað
um vélina. Þarna er hætta! Og bæði af af-
spurn og eigin reynslu segi ég það, að
þetta má ekki svo vera. Það verður að
bæta úr þessu. Að vísu má svara þvi, að
hér á Veslfjörðum hafi ekki orðið slys á
opnum vélbát með rafkveikjuvél í. Það er
vel farið. En það hefir hlotist fjárliagslegt
tjón af þessu og það hefir legið mjög nærri
liftjóni — einmitt af þessum ástæðum. Ég
liefi séð það hjá öðrum, heyrt sagt frá því
og verið með því sjálfur.
Á flestum, nær því öllum, rafkveikju-
vélum, sem hér eru, liggur „carburotor-
inn“ (blöndunginn) lágt, og er það gert
bæði sökum lögmáls vélarinnar og þess,
að brensluneytisgevmirinn þurfi ekki að
vera svo óþægilega hátt í bátnum, því að
lögurinn verður að geta runnið til blönd-
ungsins; dæla fyrir brensluneytið er engin,
eins og þeim er kunnugt, sem við þetta
fást — og þekkja. En blöndungurinn (car-
buratorinn) er áhald, sem vélin sogar í
gegnum sambland af lofti og Jjrenslulegi,
sem rafmagnsneisti frá kveikjunni (mag-
netunni) kveikir í, efst uppi í toppi vélar-
innar. Við þá sprengingu, sem þá skeður,
fer vélin á brevfingu. Þegar nú jafnvel
ekki svo mikið er við haft í umbúnaði um
véhna, að þéttur „hjólkassi“ sé hafður
undir kasthjólinu, þá skeður það, að
komi nokkuð verulegt af sjó í bátinn, þá
nær kastbjólið til lians og þeytir Iionum
um alt. Fer þá svo, að vélin sogar sjóinn
— sem þá löðrar um alt vélarrúmið — inn
i sig. En rafmagnsneisti getur ekki kveikt
i sjó eða vatni — og alt er „stopp“!
Þetta kemur auðvitað helst fyrir, þegar
veður er vont og ágjafir miklar, en þá er
líka hætlan mest, og sé þá báturinn hlað-
inn eða „síginn“. Menn segja máske að
,.sjómenn“ taki til áranna, þegar vél
stoppar. Já, það er víst áreiðanlega alt
reynt, bæði það og annað. En séu ekki
nema þrír menn — eða 2 — á bátnum, þá
ráða þeir lítið við hann, og oft ekkert. Og
séu nú seglin fúin eða í landi, þá er kald-
leg aðstaðan, fáist vélin ekki á stað aftur,
en vindslaða svo að á liaf úl reki.
Það er þó svo, að rafkveikjuvél stansar
venjulega strax — eða við fyrsta innsog
af sjóblöndu; hefir lmn þá fengið litið af
sjó inn í sig, og fæst því venjulega aftur á
hreyfingu. En það hefir komið fyrir, að
hún hefir alls ekki fengist til að snúast í
margar klukkustundir eftir slíkt bað.
Annað atriði er þannig við rafkveikju-
vélarnar, sem gefa þarf gaum — og
einnig þess vegna að vanda betur umbún-