Ægir - 01.12.1959, Blaðsíða 8

398
ÆGIR
hægt að ásaka duglega kaupsýslumenn,
þótt þeir noti sérréttindi, sem þjóðfélagið
fær þeim í hendur til ótakmarkaðs inn-
flutnings á veiðarfærum meðan veiðar-
færaiðnaður landsins leggst hægt en ör-
ugglega niður. Á sama tíma renna tugir
milljóna af gjaldeyristekjum þjóðarinnar
til verksmiðjureksturs erlendis fyrir fisk-
veiðar okkar.
Þótt nauðsynlegt sé að benda á í
hverju heimatilbúnir erfiðleikar veiðar-
færaiðnaðar eru fólgnir, er það sem
mestu máli skiptir stefnubreyting gagn-
vart þessum sjálfsagða iðnaði, áður en sú
þekking og reynsla, sem aflað hefur verið
fer forgörðum.
Fullnýting veiðarfæraiðnaðarins
jafngildir um UO milljón króna
gjaldeyristekjum.
Árið 1958 voru flutt inn 3152 tonn af
veiðarfærum úr spuna og gerfiefnum
fyrir 62,8 millj. kr., eða u,m 94 millj. kr.
með yfirfærslugjaldi. Þar af er erlendur
iðnvarningur 92% af verðmætinu, en efni
í veiðarfæri fyrir innlenda iðnaðinn að-
eins um 8%.
Eftir innflutningi fyrstu 9 mánuði þ. á.
mun heildarinnflutningur sömu vara
varla verða undir 120 millj. kr, á yfir-
standandi ári. Gjaldeyrissparnaður við að
hagnýta þessa atvinnumöguleika okkar
myndu verða um 40% af verðmæti er-
lenda iðnvarningsins.
Til þess að ná framangreindum árangri
þarf að flytja allan hamp inn óunninn,
en gerfiefnið frá stóriðjuverum. Síðan
yrði það spunnið, tvinnað og hnýtt í nýj-
ustu gerð véla. Veiðarfæraverksmiðjuiðn-
aður er aðeins hagkvæmur í stórum stíl,
Notkun okkar er það mikil, að stærsta,
hagkvæmasta vélasamstæða hentar fyrir
hana eina. Hinsvegar er mjög líklegt, að
um útflutning iðnvarnings gæti verið að
ræða, sem ódýr umframframleiðsla. Allar
nágrannaþjóðir okkar flytja inn hamp frá
Afríku og Brasilíu, kemba hann og spinna
í vörur til útflutnings. Greinarhöf. hefur
kynnst framangreindri starfsemi á Norð-
urlöndum og m. a. komið í eina slíka
verksmiðju, er starfrækt var allan sólar-
hringinn og framleiddi 4000 tonn á ári
svo til eingöngu fyrir Ameríkumarkað.
Verksmiðja þessi starfrækti eigin aflstöð
með olíu og kolakynntum gufukötlum sem
orkugjafa. Er mjög ólíklegt, að við yrðum
ekki samkeppnisfærir í stóriðju á þessu
sviði við eðlilegt fjárhagskerfi.
Fyrsta verkefnið ætti að vera að full-
nægja veiðarfæraþörfinni. Stofnkostnað-
ur slíks iðnaðar er vafalaust sá lægsti,
sem við eigum völ á miðað við gjaldeyris-
hagnað. Með samvinnu eða sameiningu
þeirra tveggja verksmiðja, sem eftir eru í
landinu, fullnýtingu eldri véla þeirra,
ásamt kaupum á nýjustu gerð véla til
fullnýtingar verksmiðjuhúsnæðis þeirra,
mætti margfalda framleiðslu veiðarfæra-
iðnaðarins. Þótt orkuþörf slíks iðnaðar
sé nokkuð mikil, þarf engar ráðstafanir
að gera þess vegna, umfram þær, sem
þegar eru fyrirhugaðar. Aukning starfs-
fólks myndi verða um 150 konur og
karlar.
Þess má geta. að stofnkostnaður Áburð-
arverksmiðjunnar var 130 millj. kr. og
framleiðslan s. 1. ár 38 millj. kr. að verð-
mæti. Með u,m 15 millj. kr. viðbótarfjár-
festingu í veiðarfæraiðnaði samkvæmt
framansögðu. sem að mestu yrði véla-
kaup, benda líkur til, að árlegur gjald-
eyrissparnaður yrði 25—30 millj. kr.
Mætti síðan vinna að fullnýtingu veiðar-
færaiðnaðarins á fáum árum.
Á undanförnum tímum uppbóta og
niðurgreiðslna hefði verið hægt að færa
veiðarfæraiðnaðinn að verulegu leyti inn
í landið með því að greiða niður innlend
veiðarfæri og stuðla með því að framtíðar
gjaldeyrissparnaði. Það var ekki gert, en
þess í stað hafa niðurgreiðslurnar sum-
part stuðlað að gjaldeyriseyðslu.
Samkvæmt upplýsingum frá Norges
Industriforbund 29. okt. s. 1. er framlag
Norska ríkisins til að greiða niður veið-
arfæri 6—7 millj. n. kr. á ári. Greiddar