Ægir - 15.02.1977, Blaðsíða 12

opinber afskipti og stjórnun er miklu meiri
þar, bæði á veiði og vinnslu.
Stjórnendur verksmiðja þverneituðu að þeir
hefðu ríkisstyrk, heldur væri þar verðjöfnun-
arsjóður, sem ríkið hjálpaði í slæmu árferði.
T.d. hefðu þeir eytt sjóðnum í fyrra og í ár
fengið 50 millj. n. kr. lán til að halda verðinu
uppi. Þó viðurkenndu þeir að ríkisstyrkur
kæmi í flutningasjóð.
Vetrarverð á loðnu var s.l. vetur í Noregi
um 9,00 ísl. kr. pr. kg. miðað við 6% fitu. Fyr-
ir sumarloðnuna voru greiddar 12,60 ísl. kr.
miðað við 12% fitu. Fyrir hvert viðbótarpró-
sent í fitu voru greiddar um 0,50 ísl. kr.
Af þessu þurfti svo að greiða löndunar-
kostnað, sem var í ákvæðisvinnu, ísl. kr. 1150
pr. tonn, en kr. 11.000 pr. klst. fyrir 6
manna löndunarflokk þegar unnin var tíma-
vinna.
1 Noregi er öllum bræðslufiski landað með
gröbbum (kjöftum) og framkvæma það starfs-
menn verksmiðjanna. Mjög ríkt er gengið eft-
ir því að öllum sjó sé lensað úr lestum fyrir
lönaun. Rík áhersla er lögð á að lestar veiði-
skipa séu vel þrifnar. Gæða- og fitumat er
framkvæmt af opinberum starfsmönnum.
Sjálfvirkni er greinilega minni en í Dan-
mörku. Þó virðist mannafjöldi vera svipaður,
en vaktir eru þrískiptar.
Mannakaup er svipað og í Danmörku.
Rotvörn fer fram þegar vetrarloðnu er
landað og eru þar strangar reglur. Notaðir
eru 350 millil. af nitrit rotvarnarefni í hvern
hl. Á sumrin er rotvarið um leið og aflinn
fer í lest, og er mikið lagt upp úr því að ná
sjó sem allra best úr fiskinum. Þá eru notaðir
300 millil. í hvern hl. Byrjað er á að dæla
aflanum í stóra kassa á þilfari og sjór látinn
síga úr.
Erfiðleikar hafa myndast að sumarlagi þeg-
ar mikil áta er í fiskinum og fita að myndast.
Voru veiðarnar stöðvaðar fyrirvaralaust um
tíma sl. sumar af þessum sökum.
Það, sem vakti mesta athygli var hvernig
Norðmenn birgja sig upp með hráefni að
vetrarlagi og jafnvel tvöfalda með því vinnslu-
timann, oft um tvo mánuði.
Á eyjunni Kjötta, sem er skammt sunnan við
Tromsö var verið að vinna loðnu úr tank
20. júní, en þeirri loðnu var landað 6. og 11.
mars. Útlit fisksins var mjög gott.
Þegar loðnunni var landað var hún 6% feit,
hitastig úr lest 3—4°C. Fitusýra í lýsi reynd-
ist um 6% úr þessu óvenju gamla hráefni.
Þetta lýsi sögðust þeir blanda með sumar-
framleiðslunni, sem hefði mikil gæði því þá
væri loðnan unnin fljótlega eftir löndun.
Allar verksmiðjur geta nú afhent laust
mjöl. Með því að selja og afhenda laust mjöl á
móti sekkjuðu telja Norðmenn sig græða
100.000 kr. n. eða 3,3 millj ísl. kr. við að af-
henda 1000 tonna farm. Þeir aðilar, sem könn-
unin náði til, afhenda 30—50% af sínu mjöli
laust og fer það vaxandi.
Norðmenn fara nú meira yfir í gufuþurrk-
un á mjöli. Hjá eldri verksmiðjum á þetta
sér stað við endurnýjun. Gufuþurrkun í stað
eldþurrkunar er miklu aýrari i uppbyggingu.
Aðspurðir, hvers vegna þeir færu út í þenn-
an meiri kostnað, svöruðu þeir:
1. Minni mengun. 2. Meiri nýting hráefnis. 3.
Betri afurðir (meira eggjahvítuinnihald). 4.
Færri eldsvoðar. 5. Minna af brunnu og ó-
nýtu mjöli vegna rafmagnstruflana. 6. Minni
hætta með afurðir úr hráefni, sem hefur verið
rotvarið lengi.
Bæði Danir og Norðmenn einangra nú meira
en áður sérstaklega lagnir og stóra hitafleti
þar sem því verður komið við. Þeir sögðu
einangrun dýra, en með tímanum borgaði sú
fjárfesting sig með verulegum olíusparnaði.
Hráefni er geymt í tönkum og lokuðum
þróm.
Samhljóða álit stjórnenda verksmiðjanna
var, að aðalforsenda velgengni væri vant og
vel þjálfað starfslið, og með lengingu vinnslu-
tímans hefði þeim tekist að halda góðum
starfskröftum lengur en áður.
Samanburður og niðurstöður
Tilgangur þessara athugana var að reyna
að gera samanburð milli landa á verðlagi hrá-
efnis og rekstri fiskmjölsverksmiðja.
Þegar niðurstöður eru dregnar verður út-
koman harla óhagstæð okkur og kemur þar
margt til.
í rekstri og endurnýjun íslensku síldarverk-
smiðjanna hefur orðið stöðnun eftir að síldin
hvarf. Á sama tíma hafa hinir haft þróun í
uppbyggingu og aðlögun að þeim fisktegund-
um, sem þeir vinna úr.
Það er ólík aðstaða að vinna e.t.v. loðnu í
2 mánuði að vetrarlagi eða í 7—8 mánuði
eins og í Noregi og bræða allt árið eins og
Danir.
46 — Æ G I R