Ægir - 01.11.1979, Síða 19

(pólsjór), og jafnframt tókst loðnuklak af fjölda
^e'ða í ágúst að dæma vel 1972 - 1975, en verr síðan
P°tt betra væri 1979 en a.m.k. 1977 og 1978. Þetta
er Þýðingarmikið atriði fyrir fisktegund, sem hefur
^ n stutt æviskeið og loðnan eða 3 - 4 ár oftast.
arna er e.t.v. að leita skýringa ániðurstöðumftski-
r®ðinga (13) um minnkandi nýliðun íslensku loðn-
Ufmar eftir 1975 og þd minna veiðiþoli en áður.
Loðnugöngur 1978 og 1979
a) Loðnuveiðar fyrir austan og sunnan land voru
tiltölulega miklar á vetrarvertíð 1979 (380.000
tonn (11)), og var óttast að of hart væri sótt í
loðnustofninn á hrygningarslóð. Tiltölulega
miklar veiðar voru einnig í nóvember og des-
ember 1978 á norðurmiðum (110.000 tonn
(11)), og þar áður um sumarið 1978 veiddust
um 380.000 tonn fyrir norðan land (5). í stað
tveggja eða þriggja hrygningargangna suður
með Austfjörðum í janúar-mars eins og á
undanförnum árum kom aðeins ein ganga
1979, og var síðast veitt úr henni í Meðallands-
bug. Þar gengur loðnan mjög nálægt landinu
til að hrygna í seltulitla strandsjónum, og virð-
ist hún vera auðtekin bráð þegar gefur. Segja
má e.t.v. að loðnan borgisinn brúartolláþess-
um slóðum þar sem saltur Atlantssjórinn og
veiðiskipin sœkja að henni á hrygningarslóð
við sandana. Veiðar voru stöðvaðar þarna í
byrjun mars þegar aflinn á vetrarvertíð 1979
var komin yfir það hámark sem æskilegt þótti
að taka úr göngunni.
b) Önnur ganga, að því að talið er stærri en oftast
áður (afli 150.000 tonn (11)), gekk í febrúar-
mars 1979 suður með Vestfjörðum og inn á
Breiðaíjörð og Faxaflóa. Þessi ganga fyrir
vestan land - vesturganga - kann að hafa staf-
að af sérstökum aðstæðum í sjónum þar á hin-
um harða vetri 1978 - 1979. Við höfum því
miður enga aðra staðfestingu á því en að sjór-
inn á landgrunnssvæðinu fyrir vestan land var
fremur kaldur (6). Eins var hitastig sjávar við
Látrabjarg í mars 1979 með lægsta móti síðan
mælingar hófust þar árið 1961 (Þórður Jóns-
son, Látrum). Að fenginni reynslu af hegðan
loðnunnar fyrir vestan (4,12) má líka ætla að
loðnan hafifylgt ákveðnum aðstœðum isjónum
og þannig komist á heppilegar hrygningarslóð-
'r. Þetta ástand í sjónum lýsir sér í púlsum eða
28* 24* 20*
6. mynd. Hitadreifing út af Vestfjörðum á 50 m dýpi ifebrúar
1977 (12). Revnt er að sýna púlsa af köldum sjó, sem stundum
smevgja sér inn i og yfir htýja sjóinn m.a. út af Vikurálshorninu.
Temperature distribution at 50 m depth off the Norlhweslern
Peninsula in February 1977, showing intrusion of cold water
into the warm Atlantic water (12).
vökum af köldum, seltulitlum sjó, sem smeygja
sér inn í og yfir hlýjan Atlantssjóinn m.a. út af
Víkurálshorninu. (6. mynd).
c) Sömu sögu er að segja um göngur íslensku
loðnunnar til Jan Mayen sumarið 1978 og aft-
ur á íslandsmið um haustið (4. mynd (13,14)).
Ekki er ljóst hvað olli göngunni, þ.e.a.s. ef um
tiltölulega fátítt atvik er að ræða, sem er þó
vafasamt. E.t.v. hefur eitthvert sérstakt ástand
ríkt í sjónum sem stuðlað hefur að þessari
göngu eins og t.d. ætisskilyrði. Víst er að
gönguleiðin er háð umhverfisáhrifum þar sem
hún liggur norður með Kolbeinseyjarhrygg-
num (sjá 2. mynd), en botnlögun hefur almennt
mikil áhrif á strauma og ástand sjávar. Loðnan
gekk svo aftur til Jan Mayen í sumar sem leið
(1979). Ástand sjávar á norðurmiðum þessi tvö
sumur, 1978 og 1979, var ekki sambærilegt (5.
mynd). Það er því ekki unnt að benda á hátt hita-
stig í sjónum sumarið 1978 sem skýringu (13) þegar
fyrir liggur að sjórinn var óvenju kaldur norðan-
lands sumarið 1979. Reyndar fannst loðna við Jan
Mayen sumarið 1967, en þá var óvenju kalt í sjón-
um fyrir norðan land (1) eins og 1979. Auknar
ÆGIR — 647