Ægir - 01.04.1983, Qupperneq 12

ístaka á Tjörninni í Reykjavík.
eftir fundinn var byrjað að gera tjörn á Brimnesl
með ístöku fyrir augum.
Meðan ísak var í suðurferðinni létu föðurbras
ur hans, Konráð kaupmaður og Vilhjálmur hrepP
stjóri Hjálmarssynir á Brekku í Mjóafirði gera
tóft>
þar sem þeir hugðu að veita vatni og taka siðan i5,
Snemma næsta vor byrjuðu þeir að reisa íshús, °S
var því lokið 16. maí. Var það fyrsta íshúsið, er to
til starfa austanlands. Nokkru síðar var fulllo*1
við húsið á Brimnesi. Um miðjan júlí kom svo si
inn á Reyðarfjörð, og var hún flutt til frysting&r
íshúsunum á Mjóafirði og Seyðisfirði.10)
semja um smiði þess við menn í Reykjavík. Hann
taldi sér því ekki fært að ráða nema annan þeirra
og taldi eðlilegt, að ísak gengi fyrir, þar sem hann
hefði fyrstur manna haft orð á þessu. Það varð þó
úr, að Jóhannes varð kyrr í Reykjavík, en ísak fór
austur til frænda-sinna og vina á Austfjörðum, til
að vinna að íshúsbyggingum þar.8)
Meðan þeir ísak og Jóhannes voru á leið til
landsins, var haldinn fundur í verzlunarmanna-
félaginu í Reykjavík, og flutti Tryggvi Gunnarsson
þar erindi um nauðsyn þess að koma upp klaka-
geymsluhúsi í höfuðstaðnum, sem væri svo stórt
og fullkomið, að það gæti séð gufuskipum, er
flytja vildu ísvarinn fisk milli landa, fyrir ís og
jafnframt geymt kjöt og beitu.
ísfélagið við Faxaflóa var stofnað 5. nóv. 1894,
og var Tryggvi Gunnarsson kosinn fyrsti formaður
þess. Þegar stofnfundurinn var haldinn, var íshús-
ið næstum því fullbúið, en það tók til starfa fyrri
hluta árs 1895, og var fyrsta síldin úr húsinu af-
greidd um mánaðamótin maí og júní.9)
Það kom fljótt í ljós, að íshúsið hafði mikla
þýðingu fyrir útveginn i höfuðstaðnum, auk þess
sem það geymdi og seldi margvísleg matvæli.
Stjórnaði Jóhannes Nordal því lengst af í þau 40
ár, sem það var í eigu ísfélagsins. Það komst síðar i
eigu starfsmanna þess, en var jafnað við jörðu árið
1945.
Eins og áður er sagt, hélt ísak Jónsson austur í
átthagana eftir stutta dvöl í Reykjavik. Fór hann
vestur og norður um land og kynnti hugmyndir
sínar á Sauðárkróki og Akureyri, ,,en enginn vildi
neitt um það heyra.“ Þegar hann kom austur var
honum vel tekið, og höfðu margir áhuga á hug-
myndum hans. Héldu nokkrir útvegsbændur á
Seyðisfirði fund með sér að Dvergasteini, og var
þar ákveðið að koma upp íshúsi á Brimnesi. Þegar
íshúsmálin og Austri.
Fyrsti maðurinn, sem ísak Jónsson hafði tal a ’
þegar hann kom til Seyðisfjarðar, var Skapti J°s
epsson, ritstjóri Austra. Hann gerðist strax °tu
talsmaður íshúsmálsins og kynnti það í blaði sínu’
í Austra 19. nóvember 1894 er skemmtileg °S
fróðleg lýsing á því, hvernig þessi íshús voru byg§u
og hvernig kuldinn var framleiddur. Lýsing Austfa
er þannig:
Lesendum Austra mun þykja gaman og fr°
leikur í að fá, þótt ekki sé nema litla hugtuy110
um, hvernig ís er notaður á sumrum eða í hitulj
til þess að geyma fisk og kjöt óskemmt. Skal þ)1
farið hér um þetta fáum orðum, mest eptir fra
sögn ísaks sjálfs.
í Vesturheimi eru byggð til þess 2 hús, íshuS
og frosthús, hvort hjá öðru. í ishúsið er ísnulU
safnað og hann þar geymdur. Er til þessa ha*
ur vatnaís, og er hann sagaður af ám eða vötn
um í hæfilega stórum stykkjum, ferhyrndun1'
og honum að þvi búnu hlaðið upp í húsinu se111
rúmlegast. Til þess að varna því að ísinn bráðn1
að miklum mun i sumarhitunum þarf að vera
utan með honum í húsinu og ofan á honum h<e> ’
hálmur eða eitthvað þesskonar. íshúsið er
óvandað og kostar ekki mikið.
Aðakostnaðurinn við slikt fyrirtæki sen1
þetta er frosthúsið. Vesturheimsmenn bygSÍ*1
það á sléttu, sem hvert annað timburhús;
höfð tvöföld grind í veggjunum og veggur1111'
um 10—12 þumlungar á þykkt. Gólf og lopú
fyllt með sagi. Er tilgangurinn með þessu sá, a .
húsið verði þétt eða súglaust, og heita loptið ut'
fyrir geti verkað sem minnst á loptið inni í huS
inu, þar sem geyma á fiskinn eða kjötið. Fr°st
húsið er eptir stærðinni þiljað sundur í fleiri e
172 — ÆGIR