Ægir - 01.11.1986, Page 39

mönnum fylgdi bréf Englakon-
ungs Hinriks V. „til almúgans og
allra beztu manna í landinu" að
þeir leyfðu kaupskap við þegna
hans.
Þetta sama sumar kom úr Noregi
lítið skip, sem strandaði við suð-
austur ströndina, og brotnaði
skipið, en menn björguðust og
þar með bréf Eiríks af Pommern,
konungs Kalmarsambandsins
(Svíþjóðar, Noregs og Danmerk-
ur, og ísland fylgdi Noregi.) í
bessu bréfi var íslendingum
strengilega bannaður allur kaup-
skapur við útlenda menn.
Samkvæmt þeirri skipan, sem
komin var á íslandsverzlun, átti
húnöll aðfara um Björgvin, bæði
vöruflutningar til landsins og frá
bví. Konungur Kalmarsambands-
'ns, var jafnframt konungur
hloregs, og tók toll af innfluttu
vörunni (sekkjagjald 5%) og tók
sér fjórðungsrými fyrir skreið í
(armrúmi skipanna þegar þau
Slgldu út aftur.
Björgvinjarmenn seldu skreið-
'na á markaðssvæði Norður-Evr-
®Pu, og voru dýr milliliður, sem
§at skammtað sér mjög markaðs-
verð fyrir fisk sinn, verzluðu beint
v'ð enska markaðinn, og skreið-
arverð snarhækkaði, sem áður er
Vst. Englendingar gáfu 70%
^eira fyrir skreiðina en Björgvinj-
arrnenn (B.Þ. Tíu þorskastríð).
. hannig hófust átök Englend-
|^ga við Kalmarkónginn eða
~ani, þvf að þeir tóku að ráða
Vnr málum Noregs í Kalmarsam-
nandinu og kóngurinn danskur.
^8 þessi átök voru ýmist sem
Samningaþóf meðfylgjandi samn-
'n8sbrotum af hálfu Englendinga,
eþa bein styrjaldarátök með upp-
töku kaupskipa á víxl og ránum
°8 ýmsum ofbeldisverkum.
hnglendingar skiptu sér ekk-
®rt af orðsendingu Eiríks af
ommern. Þeir völdu Hafnar-
)ör& sem annan aðalverzlun-
arstað sinn, ásamt Vestmanna-
eyjum, ogtil Hafnarfjarðar komu
6 kaupskip 1415 og þá kom í Ijós,
að íslendingar voru ekki dauðir úr
öllum æðum, ef þeir eygðu gróða-
von; sjálfur hirðstjórinn brá undir
sig betri fætinum, og stökk af
landi brott meðfullt skip skreiðar.
Sá hét Vigfús ívarsson, og var
hirðstjóri 1414, en var settur af,
vegna þess hve áfjáður hann var í
viðskiptin við Englendinga. Vig-
fús sigldi með fullt skip skreiðar
úr Hafnarfirði, og mikið af
brenndu silfri (skírt silfur). I
sumum heimildum er sagt að
hann hafi siglt með 60 lestir
skreiðar, en í öðrum 40 lestir
skreiðar.
í skreiðarlest voru 1200 fiskar,
og ef tekin er lægri heimildartal-
an, þá hefur skreiðarfarmur Vig-
fúsar verið 4800 fiskar.
í vætt voru 40 fiskar og í
vættum reiknað var farmurinn
1200 vættir. Skreiðarverð var 3V2
vætt í kúgildi og í kúgildum
reiknað var farmurinn 343
kúgildi og þá sama tala í jarðar-
hundruðum, þar sem eitt kúgildi
gilti sama og eitt hundrað jörð.
Farmurinn, 40 lestir skreiðar,
hefur þá lagt sig á 17 góðar
bújarðir eða 343 kýr.
Þegar heimildir eru okkur til-
tækar, en það er ekki fyrr en á
16du öld, þá átti vopnað kaupfar
með öllum búnaði að ná því að
borga sig 80% í einni vellukkaðri
íslandssiglingu, en ekki minnaen
40%, ef ekki urðu einhver óeðli-
leg skakkaföll. (Tíu þorskastríð
B.Þ.).
Vigfús kom náttúrlega ekki út
hingað aftur, settist að í Englandi,
og kóngurinn lagði undir sig
eignir hans hér.
Það varð vissulega „margur ör-
eiginn fullríkur af fiskveiðum"
svo sem segir í Cuðmundarsögu
góða ritaðri á 14du öld, þegar
skreiðarverð var komið í 6 vættir
kúgildið. Það má þvíætlaaðjafn-
vel öreigar hafi efnast á 15du öld-
inni, þegar fiskverð var orðið 3'/2
vætt í kúgildi.
En hvað skyldi þá um hina,
sem ríkir voru fyrir, ef öreigar
urðu fullríkir. Við skulum gefa
okkur teinæring og mikla afla-
vertíð, lestarhluti eða 1200 í hlut
og bátseigandi hirt alla hlutina,
ÆGIR - 679