Ægir - 01.10.1991, Blaðsíða 30

530
ÆGIR
10/9'
Örn D. Jónsson:
Háskóli og sjávarútvegur
Sjávarútvegur er mikilvægasta at-
vinnugrein landsins ef tekið er mið
af vöruútflutningi. Frá síðari heims-
styrjöld hefur hlutur greinarinnar í
vöruútflutningi ekki farið niður
fyrir 70% og hefur verið nær 80%
þrátt fyrir stórátak í orkusölu og
eflingu annarra útflutningsgreina.1
Önnur staðreynd um íslenskt
þjóðfélag er hátt menntunarstig
landsmanna. Við teljumst meðal
menntuðustu þjóða heims og sókn
í langskólanám hefur aukist ört
undanfarin ár.
Hér verður fjallað um þá mót-
sögn sem felst í því að mikilvæg-
asti útflutningsatvinnuvegurinn er
sú starfsgrein sem hefur hvað
fæsta háskólamenn innan sinna
raða. Innan við 5% starfandi
háskólamanna vinna við sjávarút-
veg.2 Þetta er þeim mun sérkenni-
legra í Ijósi þess að erlendir aðilar
horfa til íslands í leit að sér-
fræðingum í veiðum og vinnslu.
Reynsla og þekking
Fyrsta spurningin sem vaknar er
sú hvort sjávarútvegurinn komist
ekki bærilega af án afskipta há-
skólafólks. Svarið við þeirri spurn-
ingu er blandið. Frumkvöðlar
atvinnulífsins hafa yfirleitt ekki
komið úr röðum háskólamanna í
gegnum tíðina heldur vinna þeir
sig upp innan greinarinnar. En þar
með er ekki öll sagan sögð.
Ríkið og aðrir opinberir aðilar
leggja til mikið af þeirri sérfræði-
þekkingu sem er framþróun grein-
arinnar nauðsynleg. Þar nægir að
nefna Hafrannsóknastofnun, Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðirns og
Ríkismat sjávarafurða. Hin hliðin
á þessu máli er sú að tækniþró-
unin er að miklu leyti til komin
vegna nýjunga í öðrum greinum.
Skipahönnun, siglinga- og veiði-
tækni hefur fleygt fram. Jafnvel þó
ekki hafi orðið stökkbreytingar í
véltækni fiskvinnslunnar þá hafa
breytingar í meðferð hráefnisins
tekið örum breytingum. Nægir þar
að nefna kassavæðingu, tilkomu
tölvuvigta, flæðilína og nýrra
pakkninga.
Eftir stendur þó kjarninn í því
sem um er rætt. I sjávarútvegi er
að finna dýrmæta reynslu, en sú
þekking og það innsæi sem lang-
skólamenntun veitir er utan
hennar. Nú má vel vera að lesand-
anum finnist þetta vera hártoganir.
Sú reynsla sem fæst með því að
starfa við ákveðin skilyrði og sU
vitneskja sem safnast fyrir
þeim sem starfa við tiltekna gre'n
er vissulega ákveðið form þe^ ,
ingar en hún er annars eðlis en sU
þekking sem byggir á vísinda
legum grunni. Ein tegund vltn
eskju eða reynslu er ekki mer'
legri en önnur, heldur er þarna
mikilvægur munur á.
Með vissri einföldun má seghj
að framtíð greinarinnar ráðist
því hve vel tekst að tengja saman
þá reynslu sem fyrirfinnst í sjávaf
útveginum og þá þekkingu sem
íslenskir námsmenn eru að afla se
hér á landi og um víða veröld-
StaÖa sjávarútvegsins? ..
Nú eru allir með hugann vl
nýgerðan samning um ^vr0^*a
efnahagssvæði og er full ást®
til. Samningarnir hafa margv'5 e
Dreifing háskólamenntaðra á
atvinnugreinar