Tímarit lögfræðinga - 01.07.1978, Qupperneq 30

Ákvæði um skyldusparnað má setja í reglugerð, þannig að sparað
fé renni annaðhvort til fjölskyldu fangans eða afhendist honum sjálf-
um að afplánun lokinni, sbr. 2. mgr. 8. gr. 1. 38/1973.
Engin ákvæði eru í Iögum um skattfríðindi fang'a. Skattstjórar neyta
stundum heimildar 52. gr. 1. 68/1971 til þess að lækka eða fella niður
tekjuskatt á föngum. Sveitarstjórnir (framtalsnefndir) neyta á sama
hátt heimildar 27. gr. 1. 8/1972 til þess að lækka eða fella niður útsvar.
Eigi fangi langa afplánun fyrir höndum, eru slíkar ákvarðanir oftast
teknar fyrirfram að fenginni umsókn frá lögmanni eða ættingjum
fangans. Ef umsókn lýtur að ógreiddum tekjuskatti frá fyrri árum,
er það í framkvæmd ríkisskattstjóri, er ákvörðun tekur um lækkun.
Sé um skamma úttekt að ræða, er venjulega sótt um lækkun með því
að kæra álagningu um það leyti, er fanginn endurheimtir frelsi sitt.
Lög veita föngum lítið aðhald um að greiða tjón af brotum sínum.
Skv. 144. gr. 1. 74/1974 skal dómari kyrrsetja eða láta kyrrsetja eignir
sakbornings m.a. til tryggingar greiðslu sakarkostnaðar og skaðabóta,
ef hættu má telja á því, að þeim verði ella undan skotið eða að þær
glatist eða rýrni að mun, svo að ekki verði nægilegt til greiðslu sakar-
kostnaðar eða bóta á sínum tíma. Vinnulaun fanga má taka til greiðslu
á skaðabótum eða öðrum útgjöldum, sem hann hefur orðið ábyrgur
fyrir, meðan á afplánun refsivistar stóð, sbr. 37. gr. hgl. Mun ákvæði
þetta vera bundið við tjón, sem sökunautur veldur, meðan á afplánun
stendur, sbr. einnig 45. gr. rgj. 150/1968. Frá refsipólitísku sjónar-
miði gæti verið æskilegt að láta refsifanga bæta að einhverju leyti með
tekjum af vinnu sinni það tjón, sem af brotum hans utan fangelsis
hefur hlotist. Slík skipan er þó vart raunhæf, meðan vinnulaun fanga
eru svo lág sem nú er, sjá nánar Jónatan Þórmundsson, Opinbert
réttarfar I, bls. 35—37.
4) Agaviðurlög. Um viðurlög við brotum refsifanga á reglum fang-
elsa og vinnuhæla eru ákvæði í 47. gr. hgl., sbr. 27. og 37. gr. rgj.
260/1957 og 53. gr. rgj. 150/1968. 1 47. gr. hgl. er reyndar aðeins getið
um reglur hegningarhússins, en ákvæðið verður að skýra rýmra. Viður-
lög þessi taka bæði til brota á lögum, reglugerðum og umgengnisréglum
stofnana, svo og til brota gegn einstökum fyrirmælum um tilteknar
athafnir. Sé um sjálfstæð afbrot að ræða, kemur oftast til venju-
legrar sakamálameðferðar og dóms, sbr. Hrd. XXXIX, bls. 654. Sé um
tiltekin gi'óf afbrot að ræða, getur sjálf fangavistin verið refsihækk-
unarástæða, sbr. 1. mgr. 73. gr. hgl. Hæpið er að beita bæði refsingu
samkvæmt dómi og agaviðurlögum við sama broti, t.d. samtökum fanga
um strok (110. gr. hgl.). Hins vegar má beita samtímis fleiri en einni
24