Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 29

umsækjenda um embætti héraðsdómara séu efnislega eins og reglur 2. og 3.
mgr. 5. gr. laga nr. 92/1989 að öðru leyti en um skipunartíma nefndarmanna.30
Dómsmálaráðherra skipar þriggja manna dómnefnd samkvæmt 3. mgr. 12.
gr. laga um dómstóla til að fjalla um hæfni umsækjenda um embætti héraðs-
dómara. Einn nefndarmanna er tilnefndur af Hæstarétti og er hann formaður
nefndarinnar, annar er tilnefndur af Dómarafélagi Islands úr röðum héraðs-
dómara en sá þriðji af Lögmannafélagi Islands úr hópi starfandi lögmanna.
Samkvæmt 4. mgr. 12. gr. sömu laga skal dómnefndin láta dómsmálaráðherra í
té skriflega og rökstudda umsögn um umsækjendur um embætti héraðsdómara.
Um störf dómnefndarinnar gilda reglur nr. 693/1999 um störf nefndar sanrkvæmt
3. mgr. 12. gr. laga nr. 15/1998.31 1 1. mgr. 5. gr. reglnanna segir að nefndin skuli
skila skriflegri umsögn um umsækjendur þar sem fram konri rökstutt álit á hæfni
hvers þeirra og rökstutt álit á því hvem eða hverja nefndin telur hæfasta og eftir
atvikum samanburður og röðun á umsækjendum eftir hæfni.
Samkvæmt 3. mgr. 7. gr. sömu reglna er umsögn nefndarinnar ekki bind-
andi við skipun í embætti héraðsdómara. Umsögnin þjónar þó að einhverju leyti
þeim tilgangi sem vísað er til í athugasemdunum með framangreindu lagafrum-
varpi, þ.e. að styrkja sjálfstæði dómstólanna og efla traust almennings á því að
dómarar séu óháðir handhöfum framkvæmdarvaldsins. Einnig þjónar þessi að-
ferð þeim tilgangi að hæfileikar umsækjenda um dómarastöður til að gegna
slrkri stöðu verði metnir á faglegum grundvelli. Ráðherra hefur frá gildistöku
laganna 1. júlí 1992 til dagsins í dag oftast farið að tillögum nefndarinnar við
skipun í embætti héraðsdómara. Eftir því sem næst verður komist hafa allir
héraðsdómarar, sem skipaðir hafa verið í embætti eftir gildistöku laganna frá
árinu 1992, verið metnir mjög vel hæfir til að gegna viðkomandi dómarastöðu.
Það er ótvírætt mjög traustvekjandi.
Dómsmálaráðherra ber samkvæmt 4. mgr. 4. gr. laga um dómstóla að leita
umsagnar Hæstaréttar, áður en skipað er í dómaraembætti við Hæstarétt, um
hæfi og hæfni umsækjenda til að gegna því. Umsögn Hæstaréttar er ekki
bindandi nema á þann hátt að ekki má veita umsækjanda embættið ef fram
kemur í umsögninni það álit að hann fullnægi ekki skilyrðum 5. eða 8. tl. 2.
mgr. lagagreinarinnar. Skilyrðin eru að hann hafi hvorki gerst sekur um
refsivert athæfi, sem telja megi svívirðilegt að almenningsáliti, né sýnt af sér
háttsemi sem geti rýrt það traust sem dómarar verði almennt að njóta, og að
hann teljist vera hæfur til að gegna embættinu í ljósi starfsferils síns og lög-
fræðilegrar þekkingar. Sambærilegar reglur og gilda um störf nefndar sam-
kvæmt 3. mgr. 12. gr. dómstólalaga hafa ekki verið settar um það sem fram á
að koma í umsögn Hæstaréttar um hæfi og hæfni untsækjenda um dómara-
embætti við Hæstarétt.
30 Alþingistíðindi A, 1997-1998, þskj. 176, bls. 1155.
31 Stjómartíðindi B, 1999, bls. 1926-1928.
487