Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 68

3. GILDISSVIÐ 6. GR. MSE OG SEKTARÁKVARÐANIR
SAMKEPPNISRÁÐS
3.1 Almennt
Samkeppnisráði er heimilt samkvæmt 52. gr. samkeppnislaga að leggja
stjórnvaldssektir á fyrirtæki. I 1. mgr. ákvæðisins segir:
Samkeppnisráð leggur stjórnvaldssektir á fyrirtæki eða samtök fyrirtækja sem brjóta
gegn bannákvæðum laga þessara eða ákvörðunum sem teknar hafa verið samkvæmt
þeim, sbr. IV. og V. kafla laga þessara, nema að brotið teljist óverulegt eða af öðrum
ástæðum sé ekki talin þörf á slíkum sektum til að stuðla að og efla virka samkeppni.
Við ákvörðun sekta skal hafa hliðsjón af eðli og umfangi samkeppnishamlna og
hvað þær hafa staðið lengi. Sektimar renna til ríkissjóðs.
í 1. mgr. 6. gr. MSE segir meðal annars:
Þegar kveða skal á um réttindi og skyldur manns að einkamálarétti eða um sök, sent
hann er borinn um refsivert brot, skal hann eiga rétt til réttlátrar og opinberrar
málsmeðferðar innan hæfilegs tíma fyrir sjálfstæðum og óvilhöllum dómstóli.
Mannréttindadómstóll Evrópu hefur kveðið upp úr um að rétturinn til
réttlátrar málsmeðferðar sé svo mikilsverður í lýðræðisþjóðfélagi að þröng
skýring á ákvæðum 1. mgr. 6. gr. MSE samrýmist ekki tilgangi og markmiðum
greinarinnar.4 Hér að neðan verður fjallað um hvort sektir þær sem lagðar eru á
samkvæmt áðurnefndu ákvæði samkeppnislaga falli undir gildissvið 6. gr.
MSE. Rétt er að geta þess að því hefur verið haldið fram að sektir þessar beri
að skilgreina sem refsingar í skilningi refsiréttar, en ekki verður tekin afstaða til
þessa álitaefnis í því sem hér fer á eftir.5
Þegar meta skal hvort háttsemi teljist refsiverð í skilningi 1. mgr. 6. gr. MSE
styðst mannréttindadómstóllinn við eftirtalin viðmið: a) hvemig háttsemin er
skilgreind samkvæmt lögum viðkomandi lands, b) eðli brotsins og c) hversu
ströng hugsanleg viðurlög kunna að verða. Viðmiðum þessum var fyrst beitt í
Engel-málinu en þar sagði mannréttindadómstóllinn:
If the Contracting States were able at their discretion to classify an offence as
disciplinary instead of criminal, or to prosecute the author of a „mixed“ offence on
the disciplinary rather than on the criminal plane, the operation of the fundamental
clauses of Articles 6 and 7 would be subordinated to their sovereign will.6
4 Delcowt gegn Belgíu. [1970] 1 EHRR 355, mgr. 25; R Clayton og H Tomlinson: Fair Trial
Rights. OUP. Oxford 2001, bls. 74.
5 Þórunn Guðmundsdóttir: „Fyming samkeppnislagabrota lögaðila". Úlfljótur. 57 (2004), bls. 88.
6 Engel o.fl. gegn Hollandi. Series A Nr 22 (1979-80) 1 EHRR 647, mgr. 82. Ummælin hljóða svo
á íslensku: „Ef aðildamíkin gætu, að eigin vild, skilgreint verknað sem agabrot í stað refsiverðs
brots eða ákveðið að maður. sem gerst hefði sekur um þessi tvenns konar brot, yrði saksóttur eins
og aðeins væri um að ræða agabrot, en ekki afbrot, yrði beiting meginreglnanna í 6. og 7. gr.
[sáttmálans] háð geðþótta þeirra“. Hér er notuð þýðing Eiríks Tómassonar: Réttlát málsmeðferð
fyrir dómi. Bókaútgáfa Orators. Reykjavfk 1999, bls. 41.
526