Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1940, Side 7

5
rekum liafa unnið þjóð vorri meira gagn en þúsundir
liinna óþeklctu hermanna í lifsbaráttu þjóðarinnar, er liafa
lifað og starfað og' skapað þó með starfi sínu þann grund-
völl, er allt þjóðlífið bjrggist á. Saga þjóðar vorrar, eins
og saga annara þjóða, er fyrst og fremst saga einstakra af-
burðamanna, er lyft bafa þjóðinni á æðra stig menningar
og átt sinn verulega þátt i því, að vér nú teljumst til menn-
ingarþjóða og lifum frjálsir menn i frjátsu landi. Ég býst
við, að flestir séu mér sammála um það, að ef íslendingar
befðu engar fornbókmenntir átt, og menn eins og Snorri
Sturluson, Guðbrandur Þorláksson og Hallgrímur Péturs-
son, svo að örfá nöfn séu nefnd, Iiefðu ekki verið til, myndi
þjóð vor ekki bafa eignazt þann andtega þrótt, er gerði
benni kleift að berjast til sigurs i sjálfstæðisbaráttunni. Hins
vegar hafa störf stjórnmálamanna vorra oft reynzt þjóð
vorri giftudrjúg, og hvílir mikil ábyrgð á herðum þeirra
um efnalega afkomu og velferð þjóðarinnar. Foringi vor og
mesti stjórnmálamaður, Jón Sigurðsson, var einnig meðal
ágætustu vísindamanna vorra. Hans hugsjón var það, að
liáskóli vor yrði þjóðskóli, er næði yfir öll svið íslenzks
þjóðlífs. Því ber ekki að neita, að enn er langt þangað til
hugsjón lians rætist. Háskóli vor liefir liingað til verið að
nokkuru levti embættismannaskóti, en þó hafa allmörg vís-
indaleg störf verið unnin við þessa ungu stofnun og vænt-
anlega eins og efni bafa staðið til. Yísindaleg störf eru
unnin í kyrrþey, og að baki lítillar ritgerðar eru oft rann-
sóknir, er geta tekið mánuði og ár áður en unnt er að kom-
ast að ákveðinni niðurstöðu. En hæfileikann til slíkra rann-
sókna hafa aðeins þeir, er þjálfað bafa hugsun sína um
margra ára skeið og öðlazt þekkingu á öllum grundvallar-
atriðum fræðigreinar sinnar, því að þá fyrst vex þeim liug-
rekki til að fást við vísindaleg rannsóknarefni og kanna
nýjar leiðir.
Það er því mikils virði fyrir þjóðfélagið, að blúð sé að
þessum hæfileikum, og að þeim, sem vísindamenn mega
teljast, hvort sem eru innan eða utan báskólans, sé sköpuð
1*