Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1940, Síða 66

64
arar stofnunar og aðalréttlætingu þess, að hún er til. Á ís-
lenzkum grundvelli verður þessi þjóð að reisa nýmenning
sína, en hafa til þess greind og getu, að liafa svo hið nýja,
sem að er flutt, að eðlilega falli við það eldra og arfþegna
í menningu vorri. Það er hlutverk þessa háskóla, að vera í
fararhroddi um eflingu í þessum anda á hverskonar þekk-
ingu og vísindum, og að liefja til vegs í landinu það, sem
þjóðinni allri má til gagnsemdar verða.
Á þessu sviði er verkefni háskólans mikið og margbreytt
nú þegar, og stöðugt munu bætast við ný viðfangsefni. Hversu
lítið þekkjum við enn þetta land, íslenzku moldina, vötnin,
árnar, hafið í lcringum landið, auðlindirnar allar, sem við
liöfum lífsframfæri af? Hvílík verkefni fyrir unga og starf-
sama kynslóð, sem á töfrasprota þekkingarinnar?
Hversu lítið höfum vér íslendingar enn tileinkað oldcur af
þeirri þekkingu og' tækni, sem aðrar þjóðir þegar ráða yfir?
Alls staðar blasa við verkefnin, sem, ef vel eru unnin, með
áliuga og góvild, stefna til framfara og blessunar fyrir
þjóðina.
Ég sagði, ef verk þessi eru unnin af áhuga og góðvild, og
það minnir mig á það, að þess er ekki síður þörf, að æðsta
menntastofnun þjóðarinnar gangi á undan í því, að efla anda
áliugans fyrir góðum málefnum. Öll þekking' er eins og vopn.
Áhuginn, skapgerðin er höndin, sem á vopninu heldur. Það
má láta það ónotað. Það má nota það til gagnsemdar og liins
gagnstæða. Aldrei má það gleymast, lieldur verður að munast
fyrst og' fremst í samhandi við þessa stofnun, að „sjálft hug-
vitið, þekkingin, hjaðnar sem blekking, sé hjarta ei með,
sem undir slær.“ Það er engin veiki verri en áhugaleysið.
Þá, sem taka þá pest, þá kelur á hjarta — þeir eru dánir,
þótt þeir lifi.
í dag er 17. júní, fæðingardagur hinnar islenzku frelsis-
hetju, Jóns Sigurðssonar. I minningu hans á þessum degi 1911
var háskóli íslands stofnsettur. — í starfi lians, vizku og
órjúfandi ást á öllu því, sem íslandi og íslendingum má til
frama verða, grundvallast flest það, er áunnizt hefir fram á