Dýraverndarinn - 01.11.1959, Blaðsíða 7

Grímsey. Örin sýnir haftyrðlabyggðina, þá einu í Evrópu
eina og síðasta varpi á íslenzkri grund 2—3 hjón.
Fuglafræðingurinn Faber, sem heimsótti Grímsey
1820, taldi 70 haftyrðilshjón byggja eyna. Annar
fuglafræðingur, Hantasch að nafni, kom til eyj-
arinnar 1903. Hann kvað haftyrðla verpa þar á
nokkrum stöðum og áætlaði hjónafjöldann 150
til 200. Árið 1935 áætluðu Homes og Keith 10
haftyrðilshjón í varpinu við Litla-Múla, og sömu
tölu áætlaði Finnur Guðmundsson 1949. Vitað er,
að fuglinn varð fyrir nokkurri aðsókn eggjasafn-
ara hér áður fyrrum, en nú gæta eyjarskeggjar
þess, að haftyrðilsbyggðin verði fyrir sem minnstri
styggð.
Það er kenning dr. Finns Guðmundssonar, að
loftslagsbreyting sú, sem átt hefur sér stað hér á
landi frá því um 1920, þ. e. að árshiti hefur hækk-
að að mun, valdi því, að fuglategundir færi sig
norðar, og þar sem haftyrðillinn er hánorrænn
fugl, sem hefur aðeins orpið hér í tveim litlum
byggðum norður við Dumbshaf, hafi hann unað
hlýindunum illa og horfið eða sé að hverfa. Haf-
tyrðilsbyggð var í Vatnsurð, austast í Skoruvík
á norðanverðu Langanesi, fram til 1928 eða ’29.
Árið 1949 leitaði dr. Finnur Guðmundsson í þeirri
urð og varð ekki var við haftyrðilsvarp. Ég kom
í urðina í sumar og sá þar engan haftyrðil. Varpið
í Vatnsurðinni varð aldrei fyrir neinni aðsókn,
og mun því hvarf haftyrðilsins þar bezt sönnun
kenningar dr. Finns, auk þess sem taka má tillit
til, að sjö suðrænar fuglategundir hafa orðið
hér á landi árvissir varpfugíar á þessu hlýviðris-
skeiði og sumar íslenzkar tegundir, sem aðeins
verptu á Suðurlandi, hafa nú fært sig norðar með
varp sitt.
Leitt yrði að sjá á bak haftyrðlinum úr varp-
fuglahópi íslands, því að hann er fagur og prúður
fugl, sem gleður auga og eyra og lífgar upp eyði-
legar og drungalegar urðir. Hver sá, sem hefur
dvalið í haftyrðilsbyggð um varptímann, skilur
dálæti Eskimóanna á þessum fugli. Hann er þeim
DÝRAVERNDARINN
71