Dýraverndarinn - 01.10.1975, Blaðsíða 12

Það hefur einnig komið í Ijós
við tilraunir, að bæði einfrumung-
ar, ormar, sniglar, maurar og fiðr-
ildi merkja líka vægar breytingar á
segulsviðinu og geta ákvarðað
stefnuna. Það er ekki nein ástæða
til þess að ætla ekki farfuglum á-
líka hæfni. Auk alls þessa hefur
komið í ljós, að þeir missa áttirnar,
alveg eða að nokkru leyti, ef þeir
lenda í þrumuveðri, eða ef mjög
sterkur útvarpssendir verður á vegi
þeirra.
Attaviti farfuglanna.
Er nú farfuglarnir halda áttun-
um með einhvers konar áttavita,
hlýtur það að vera líffæri, sem
getur mælt breytingar segulsviðs-
ins í hinum ýmsu breiddargráðum
jarðarinnar. Síðan hafa fuglarnir
meðfædda hæfileika til þess að
velja rétta stefnu, út frá horninu
sem myndast á milli þeirra og seg-
ulsviðsins.
Mönnum hefur einnig komið til
hugar sá möguleiki, að farfuglarn-
ir framleiði sjálfir rafsegulmagnað
svið, þegar svo berundir eins og
bent hefur verið á að gerist meðal
sumra skordýra, sem geta flogið.
Það er enginn vafi á því, að
kennileiti, sól og stjörnur, hafa
mikla þýðingu fyrir ratvísina. Það
hefur verið fylgzt úr flugvél með
farfuglum í meira en 8700 metra
hæð. Þeir hafa eflaust sótt upp fyr-
ir skýin til þess að fara eftir him-
intunglunum. Með því vinnst einn-
ig, að hraðinn meira en fjórfaldast
af ríkjandi vindum þar, ef áttin og
leiðin fara saman. En þeir missa
ekki heldur áttanna undir skýja-
þykkni. Náttúran hefur bersýni-
lega gert þá úr garði með „neyðar-
útbúnaði" sem gripið er til í vanda
og stjórnað er af náttúrukrafti, sem
alltaf er fyrir hendi. Slíkt afl er
segulsvið jarðar.
Margar fuglategundir undirbúa
flugið með því að hópa sig. Á öðru
stigi undirbúningsins fer fram æf-
ingaflug, gjarnan í átt til varpstað-
ar eða vetursetu.
Sé hægt að færa öruggar sann-
anir fyrir því, að farfuglar noti
segulnæman áttavita, liggur beint
við að ætla, að önnur flökkudýr,
ófleyg, rati á sama eða svipaðan
hátt. Þau hafa í raun og veru meiri
þörf fyrir slíkan áttavita, þar sem
yfirsýn þeirra er svo miklu minni
en hjá fuglunum.
Rataði leið, sem hún hafði- einungis
farið sofandi.
Leðurblakan miðar sem kunnugt
er bráð sína með bergmálinu af
hljóði sem hún gefur frá sér, sem
hefur mjög háa tíðni. Það er ekki
eins þekkt, að hún gerir viðreist,
fer til heitari landa og heldur
reyndar yfir opið haf. Þannig koma
á hverju ári heilir hópar af þeim til
Bermudaeyja, sem eru nálægt 1000
km frá næsta meginlandi. Þær fara
þessar ferðir líka á daginn og þær
hafa sézt í för með svölum.
Leðurblaka var flutt 150 km leið
frá vetrardvalarstað sínum í aðra
holu, þar sem hún hélt áfram að
sofa. En næsta vetur hékk hún aft-
ur á sínum gamla vetrardvalarstað
og hafði því farið leið, sem hún
hafði aldrei flogið áður.
Sjón leðurblökunnar er mjög
vanþroskuð og þess vegna getur
hún ekki stuðzt við hana til þess
að rata. Hið sama gildir um hér-
ann. Ef hundar fæla hann upp og
elta, ratar hann skemmstu leið
heim í bælið aftur, þegar hættan
er liðin hjá.
Kona nokkur, sem var dýravin-
ur, fékk ekki af sér að drepa mýsn-
ar, sem hún veiddi í gildru. Hún
stakk þeim því í körfu og ók með
þær út í skóg, sem þar var í grennd-
inni. En alltaf var sami músagang-
urinn hjá henni, því að mýslur
komu jafnharðan aftur úr skógar-
ferðinni sinni.
12
DÝRAVERNDAUINN