Nýtt land - 01.01.1937, Qupperneq 4

2
N Ý T T L A N fí
„Trautt man ek trúa þér, troll —
Eftir SIGURÐ EINARSSON.
Ég ætla að leyfa mér að fullyrða, að
eitl merkilegasta rit, sem út kom á ár-
inu sem leið, sé hvorki skáldrit, fræði-
ril í almennum skilningi eða vísinda-
rit Það eru alveg vafalaust endurminn-
ingar Emilío de Bono marskálks. Það
var hann. sem 3. okt. 1935 réðsl inn
yfir landamæri Abessiniu með ítalskan
her, án þess að hernaði væri lýst yfir,
og átti drýgstan þátt í úrslitum þar. Um
þá atburði fjallarmeiri hluti bókarinn-
ar. Og hún er það hreinskilnasta, sem
út hefur komið á ítölsku í þau 15 ár,
sem fasisminn hefur ríkt á Italíu, segir
ritdómari í Times Literary Supplement
12. des. l'. á.
Og það væri synd að segja, að de
Bono væri ekki hreinskilinn. Án þess
að kæra sig bætishót um álit heimsins
og án þess að laka minnsta lillit til þess,
sem Mussolini auglýsti fyrir heiminum
að væri ástæða ófriðarins, segir de
Bono frá því, að 1933 bafi Mussolini
lekið ákvörðun um ófriðinn, 1934 eru
allar áætlanir tilbúnar, 1935 á að byrja.
En keisarinn vill ekki ráðasl á.
f febrúar 1935 skrifar de Bono Musso-
lini og segir honum frá þessum vand-
ræðum. Keisarinn fyrirskipar föstur og
bænir. Ilann ræðst aldrei á oss. Og það
stendur ekki á svarinu hjá Mussolini:
, Ef keisarinn vill ekki ráðast á oss,
verðum vér sjálfir að byrja. Áður en
árið er liðið, scndi eg yður 200 þús.
bvíta herinenn." Aldrei hctir forsögu
nokkurs ófriðar verið lýst aí jafn-
kaldrifjaðri hreinskilni, og aldrei af
jafnglæfralegri fyrirlitningu fvrir al-
þjóða lögum og rétti. Og ég er ckki viss
um, að það sé skynsamleg pólitík hjá
heiminum yfir höfuð að vænta veru-
legrar liugarfarsbreytingar hjá hinu
ítalska fasista-einræði á hinu nýbyrjaða
ári. Og ekki er heldur alls kóstar skyn-
samlegt að gleyma því strax, að þegar
de Bono hóf herförina 3. okt. 1935, þá
íeif hið ítalska einræði fjóra hátiðlega
alþjóða-sáttmála í tætlur. Og síðan hafa
slitur þessara samninga verið að feykj-
ast til í ýmsum uggyænum veðrum,
sem vel geta orðið að fellibyl, sem geis-
ar um alla veröld, er minnst varir. Og
Iiver um sig þessara fjögra alþjóðasátt-
mála var í augum heimsins óendanlega
miklu merkilegra plagg heldur en t. d.
gögn þau, sem eiga að tryggja ævar-
andi sjálfstæði íslands og annara dvcrg-
ríkja.
En jiað væri rangt að segja, að ílalia
væri eina ríkið í álfunni, sem liefur
þeytt tætlum rifinna og rofinna samn-
inga, lil þess að feykjast um í gusti
bins aðsteðjanda illviðris. Mér líður
ekki úr minni, að það var 27. jan. f. á.,
sem von Neuratb utanrikismálaráðherra
Þjóðverja lýsli háðtíðlega vfir því við
Antbony Eden, að þýzka stjórnin
mundi halda Locarnosáttmálann, ör-
yggissátlmála Vestur-Evrópu, út i yztu
æsar. Sex vikum síðar lét þýzka stjórn-
in her fara inn á hið friðlýsta Rínar-
svæði og lýsti yl'ir því, að sáttmálinn
væri að engu orðinn. í ræðu, sem Gö-
ring bélt i Dortmund og fjallaði um
þetta mál, sagði bann: „Engir nema
Þjóðverjar bafa rétt til þess að skera