Sumargjöfin - 22.04.1926, Blaðsíða 14

14
SUMARGJOFIN
að eins vegna þess, að hún er að dómi Eng-
lendinga n. 1. 100 sinnum ódýrari, því að pen-
ingar eiga helst ekki að koma til greina, þeg-
ar talað er um siðferðislega velferð þjóða og
einstaklinga. Hitt er aftur á móti gott, ef
saman fer ódýrasta aðferðin og jafnframt hin
besta.
Hitt er aðalatriðið, að allur fjöldinn af börn-
unum getur notið blessunar af eftirlitsaðferð-
inni. Heimilið er bráðnauðsynlegt í sambandi
við hana. Það er ætlað þeim börnum, sem
ekki verða bætt með eftirlitsaðferðinni.
Meðan hvorug þessi ráðstöfun er komin í
framkvæmd, verðum við að treysta á þau
mögn, sem hingað til hafa haldið lífinu í
þessari þjóð, siðferðilega og andlega, en það
er heilbrigð skynsemi og sómatilfinning og
skyldurækt við börnin, ekki að eins sín eigin
heldur og annara.
Ef hver einasíi maður og hver einasta
kona legði sig fram, til þess að verða þeim
börnum, sem hann eða hún nær til, að liði,
svo sem unt er, þá mundi það blessunarrík-
ara en allar opinberar ráðstafanir.
Nú vil jeg fara nokkrum orðum um það
hvað helst eigi að hafa í huga í þessari við-
leitni.
Eitt er nauðsynlegt.
Ef íslenska þjóðin ætti eina ósk, þá mundi
ekkert það til, milli himins og jarðar, sem
henni væri meiri þörf á að óska sjer og hverju
barni sínu, en að eignast siðferðisþrótt. Þrótt,
til að þora að vera sannleikans nregin, hve
mikil hætta sem það er; þrótt, til þess að
skera sig einn úr, þegar fjöldinn fer afvega,
og þrótt, til þess að standa eins og foldgnátt
fjall í sviftibyljum ástríðu og freistinga. Þrótt,
til þess að hugsa með íhugun þegar fjöldinn
jetur eftir þeim sem hæst hefir. Siðferðisþrótt,
svo mikinn, að geta aldrei selt sæmd sína
fyrir nautnir, auð, hylli eða nokkuð annað.
Það er þessi þróttur, sem þjóðinni ríður á
fremur öllu öðru á þessari öld, þegar flest
verður krónum keypt, og hún virðjst hafa
nóg af öllu, nema orðheldni, ráðvendni og
drengskap.
Það er þróttur Einars spaka, sem horfir
rór yfir samtíð sína og sjer hana í rjettu
ljósi, horfir víðsýnn fram í aldirnar, eygir
sannleikann og þorir að halda honum fram,
einn móti öllu höfðingjavaldi landsins og kon-
ungsvaldinu útlenda.
Það er þróttur Illuga, bróður Grettis, sem
hló, þegar hann sá, að hann mundi verða
tekinn af lífi, og datt ekki í hug að líta við
þeim kaupum, sem honum voru boðin, að fá
að halda Iífi, fyrir að láta sæmd sína og
drengskap.
Það er þróttur Ingimundar gamla, sem ekki
að eins fyrirgaf banamanni sínum, heldur hafði
hugsun á því, í dauðastríðinu, að leggja á
ráð, til þess að koma honum undan. Þannig
mætti halda áfram að telja, því að íslendinga-
sögur eru fullar af dæmum, sem sanna, að
drengskapur var aðal-lundareinkunn feðra
okkar. Þeirri lundareinkunn verður þjóðin að
ná aftur, hvað sem öðru líður. Ríkisskuldir
okkar og peningalággengi er hjegóminn ein-
ber í samanburði við siðferðislegt lággengi.
Og betra væri að landið dýfði sjer í sæ og
drekti hverju mannsbarni, en að siðferðis-
þróttur þjóðarinnar druknaði í sjerdrægni og
efnishyggju.
Hvernig eiga nú foreldrar og kennarar að
fara að því, að hjálpa börnnnum, til þess að
öðlast þennan lyndiskost, seni feður vorir
voru svo auðugir af? Hvert er besta ráðið,
til þess að þeiin megi vaxa hinn gullvægi
siðferðisþróttur, sem einn er trygging þess,
að þau geti alt af verið sannir menn, hvernig
sem alt annað fer?
Líkamleg heilbrigði.
Til eru þeir menn, sem vilja leysa úr upp-
eldisvandanum með bættu líkamsuppeldi, auk-
inni heilbrigði þjóðarinnar. Þessi hugmynd
styðst við mikinn sannleika. Líkamlega heil-