Dvöl - 23.12.1934, Blaðsíða 16

D V
des. 10:1 i
16
ferði hans og dagfar allt hafi ver-
ið samboðið hans stjörnufræði,
því hún Úranía hans mun hafa
dregið huga hans frá öllu því hé-
gómlega, auðvirðilega og fávísa
jarðneska og haldið honum í auð-
mýkt til hins stóra, hátignarfulla
og eilífa“.
Ég hygg, að engum muni bland
ast hugur um það, að Jón í Þór-
ormstungu hafi verið óvenjulegur
maður. Enginn getur sagt, hverju
hann kynni að hafa áorkað, ef
honum hefði auðnast að afla sér
þeirrar menntunar, sem hugur
hans stóð til. En víst er það, að
hann virðist hafa verið borinn til
annars betra hlutskiptis en að
mála sjóskrýmsli og dengja ljái
þar heima í Þórörmstungu.
En þó að Jón Bjarnason væri
óvenjulegur alþýðumaður, þá er
hann ekkert einsdæmi. íslenzk
alþýða hefir átt sér aðra menn,
sem ekki standa honum að baki,
hvorki um snjallar gáfur né ó-
slökkvandi þorsta eftir fróðleik.
Og til sannindamerkis um það,
skal þetta dæmi nefnt.
Á síðari hluta 18. aldar bjó sá
maður j Skaptafelli í Öræfum, er
Jón hét Einarsson, og höfðu for-
feður hans 8 búið þar mann fram
af manni. Flestir voru þeir þjóð-
hagasmiðir á tré og járn, og getur
Eggert Ólafsson þess um Einar,
föður Jóns. Nokkru fyrir aldamót-
in 1800 kom hinn ágæti náttúru-
íræðingur Sveinn Pálsson, læknir,
að Skaptafelli, og er lýsing sú, sem
o r.
hér fer á eftir, tekin upp úr ferða-
bók hans.
Jón Þessi Einarsson var víðles-
inn maður í sögu landsins og
landshögum og ennfremur í ver-
aldarsögu og landafræði, hafði
fagra rithönd og kunni biblíuna
upp á sína tíu fingur. En þetta
segir Sveinn Pálsson, að sé eng-
an veginn eins sjaldgæft meðal
íslenzkra bænda, eins og erlend-
ar þjóðir haldi. En auk þessa las
Jón í Skaptafelli dönsku og þýzku
og hebresku, grísku og latínu. —
Allt þetta hafði hann lært af
sjálfum sér, og að mestu þegar á
unga aldri. Hafði hann notað
hverl tækifæri, sem bauðst, til
þess að að fá lánaðar bækur um
þessi fræði og spyrja sig fyrir um
þau hjá prestum og öðrum lærð-
um mönnum, sem hann náði til.
Og þetta segir-Sveinn, að sé meira
en hann hefði trúað, ef hann hefði
ekki kynnst Jóni sjálfur. ,,En
hverju orkar ekki hin meðfædda
löngun“, segir Sveinn Pálsson,
„við erfiðleikana virðist hún jafri-
vel tvöfaldast“. Auk þess, sem
þegar er talið, var Jón í Skapta-
felli vel að sér í grasafræði, eft-
ir því sem hægt var að læra hana
af bókum, sem eldri voru en
grasafræði Linnés. Einnig fékkst
hann við lækningar, og kunni þar
vel fyrir sér bæði um blóðtökur og
sáraumbúnað.
Framh.
PrentemiOjan Acta.