Vesturland - 24.12.1949, Qupperneq 7
VESTURLAND
7
Baldur Johnsen:
Andleg heilsuvernd
Það má segja, að fyrir ára-
tug væri okkar líkamlega
heilsuvernd svo skammt á veg
komin, að eigi væri von til
þess, að andlegu hliðinni væri
mikið siimt. N\i þegar tuttug-
asta öidin er að verða háifnuð,
og hin líkamlega heilsuvernd
hefur vei’ið aðalviðfangsefnið í
vel hálfa öld, þá væi’i ekki úr
vegi, að fara að gefa andlegu
heilsuverndinni meiri gaum,
en hingað til hefir tíðkazt.
Öryggiskend smábarnsins.
Þýðingarmesti þátturinn í
andlegi'i heilbrigði er öruggur
þroski tilfinningalífsins frá
byrjun. Skortur á öryggi er
líklegastur til að gera mestan
skaða innan við 5 ára aldui'.
Og ef bai’nið nær þeim aldri
með óskerta öryggiskend, þá er
mjög dregið úr líkunum fyrir
að því hlekkist á síðar í lífinu.
Það er því þýðingarmest, að
umhverfi unga bamsins sé
þannig úr gai’ði gert, að eðlileg-
ur þi'oski tilfinningalífsins sé
sem bezt tryggður.
Fyrsta skrefið í þessai’i við-
leitni er brjóstmötun ungbarns-
geislagull bargtonraddanna,
purpurarautt af leúgunar- og
frelsisbaráttublóði aldanna,
varpa unaðsljóma á mjallhvíta
vængi jólaenglanna. Látið hin-
ar dunandi raddir djúpbass-
ans, sem er orðinn voldugur og
sterkur í hretviðrum hirðingj-
ans á langri, kaldri og vosbúð-
arsamri æfi, Igfta á sínum
sterku herðum, tígulegum milli
röddum, slungnum í lægstu
tónsveiflum faðmandi sopran-
radda, upp að hásæti Drottins
á himnum, til að gleðja hjarta
Guðs sonar, Frelsara mann-
anna á heilögum jólum. Og
horfðu svo í bæn og trú og kær-
leika og von móti hinni heilögu
jólagleði í himnunum, þegar
allir þínir draumar í hlýðni
trúarinnar við Guðs, blessaða
vilja, hafa rætzt — og þú tekur
undir lofsöng Guðs barna á
himnum til Jólabarnsins, sem
í hásætinu situr:
Já, sgng af megni: leiðin löng
til lífs er stigin, hætt og þröng,
þér, líknin blíð, sem legstir Igð,
sé lofgerð ár og síð.
Amen.
ins, en það er engu þýðingar-
minna fyrir andlega velferð
þess en þá líkamlegu.
Það er aðeins með brjóst-
mötun, að bai’nið getur notið
hinns nána sambands við móð-
urina, sem ein getur gefið því
hið fullkomna öryggi og ti’aust,
sem er þess sjálfsagði réttur
frá fæðingu.
Annað skrefið í þessari við-
leitni er, frá fyrstu tíð, að
vex-nda barnið gegn ótta og
ofsahræðslu, sem vii’ðist því
meðfædd, svo sem við að detta,
við ókunna hreyfingu í myrkri
o.s.fi’v., en þetta er ef til vill
arfur frá frummanninum, sem
vai’ð að nátta sig í greinum
ti'jánna, hátt frá jörðu, til að
foi'ða sér frá ráfandi villidýr-
um næturinnar.
Þegar venjur skapast.
Það er sagt, að maðurinn sé
eklcert nema vani, og nxá það
að vissu nxarki til sannsvegar
færast. Því er reglusemi hvað
þýðingaxmest til að gei’a lifið
einfaldara og auðveldai’a fyrir
bai-nið á unglingsárunum. Hér
er í fyrstu nær eingöngu um að
í’æða máltíðir, svefn og hægðii’,
og er nauðsynlegt að gæta þar
sem mestrar reglusemi. Loks á
að venja barndð af brjósti hægt
og ha'gt, á vikurn eða jafnvel
mánuðum.
Ungbarnið þarfnast leiðbein-
inga og aga, og það má ekki
eiga á of mörgu völ, því að til
að vekja i’étt þarf reynslu, sem
eigi er ásköpuð.
Börn eiga ekki að finna svo
mjög til agans, enda þarf þess
ekki. ef skynsemi er beitt. Ung-
barnið er rnjög hrifnæmt, og er
því hægt að hafa rnildu meiri
áhrif með sefjun en með
harkalegum skipunum. Refs-
ing kann að vera nauðsynleg,
en hx’ós, fyi’ir það sem vel er
gert, er áhrifamedra. Bæði fað-
ir og móðir verða að taka þátt
í uppeldi barnsins.
Hvað sem barnið kann að
gera af sér, þurfa foi’eldrar að
vera róleg og sjálfum sér sam-
kvæm, augljós reiði eða æsing
gerir annaðhvoi’t að hi'æða
báx’nið eða skapa því aðstöðu
tií di’ottnunar.
Nýtt barn í f jölskyldunni.
Mjög er þýðingai’mikið að
búa eldri börnin undir komu
nýs borgara í f j ölskylduna, sér-
staklega það yngsta; það þarf
að undirbúa jarðveginn, svo að
nýja borgaranum verði vel
tekið.
Faðirinn þarf, meðan á þessu
stendur, að sinna cldri börnun-
um meira, og strax eftir að
barnið er fætt, þarf móðirin að
gera eldri börnin að trúnaðai'-
mönnum sínum og meðhjálp-
urum, þegar hún þax'f að sinna
hvítvoðungnum. Þetta mál er
mjög viðkvæmt og þarfnast
fyllstu athygli, því að ef öfund
og afbrýðissemi fær að ná tök-
um á eldri böi'nunum, gagn-
vart því nýja, getur það haft
hinar alvai’legustu afleiðingai’.
Öknyttir.
Hvinnska og lygi eru algeng-
ustu óknyttimir meðal bai'na,
og þai’f stöðugt að vei’a á verði,
svo að slíkt vex'ði ekki að föst-
um vana. Hér kemur fyrst og
fremst til kasta foi’dænxis þess,
sem foi’eldi’ar gefa. Foi'eldrar
ættu ekki að temj a sér að ógna
eða hræða bamið með lögregl-
unni í tírna og ótíma, þvi að
slíkt skapar aðeins hræðslu-
kendan mótþróa gegn þeinx,
senx halda eiga uppi lögunx og
rétti í þjóðfélaginu.
Heimilið er skóli, sem þjálf-
ar og mótar tifinningalíf
barnsins undir hið þýðingar-
mikla hlutverk þess í ábyi’gu
menningarþ j óðfélagi.
Skólabarnið.
Ef tilfinningalíf bamsins hef-
ir fengið að þi’oskast og mótast
óhindi'að fyx'ir skólaaldur, er ó-
líklegt, að hið nýja umhverfi
skólans valdi því miklum erf-
iðleákum, en á lxinn bóginn
Jxai’f barn, senx býr við erfið-
leika heima fyrir sérstakrar
aðgæzlu við i skólanum. Hér
veltur mikið á góðri sanxvinnu
milli heimilis og skóla. Forni-
fastar venjur i skólum hafa
geysimikil áhrif í þá átt, að
rnóta skaphöfnina og festa
reglusemi i venj um og háttum.
Það er hlutverk skólans að
laða franx og viðurkenna eigin-
leika og hæfni hvei’s barns, en
steypa þau eigi öll i sarna mót-
inu. Ofmat frá hendi kennai’a
og foreldi-a á hæfni barnsins
er engu síður skaðlegt en van-
nxat.
Baldur Johnsen, héraðslæknir.
Leikir.
Leikur er börnum j afn nauð-
synlegur og matur og drykkur,
en það er nauðsynlegt að
skilja, hvað er átt við með
leik. Leikur á að vera tilvilj un-
ai’kend. tjáning á einfaldri
reynslu eða hugmyndum. Smá-
barnið kann eigi að krefjast
annars en að mega hlaupa um
og nota raddbörfdin til að vera
ánægt. Seinna kann það að
vilja byggja upp, búa til hluti,
eða rannsaka, rífa allt í sund-
ui', sem það nær til; hvort-
tveggj a er j afn þýðingamiikið;
og loks eru svo táknræuir leik-
ir með brúðum o.s.fi'v.
Skiptxlagðir leikir eru þýð-
ingarmiklir, sem þjálfun, en
raunverulega eru það ekki
leikir.
Unglingsárin og
hjónabandið.
Fyrir unglinginn kunna trú-
ai'brögðin að hafa hina mestu
þýðingu, og i raun og sannleika
er nauðsynlegt fyrir hvern
ungling, kominn um 16 ára
aldur, að hafa myndað sér ein-
hvei’ja lífsskoðun til að byggja
framtiðar viðhorf sín á. I
fyrstu er líklegt, að trúarbrögð-
in eða trúin mótist eftir trúai’-
skoðunum foreldranna, en
hvei’su sem uni þetta fer, er
nauðsynlegt, að þeir eldri virði
það og nieti í emlægni og al-
vöru.
Kynsamband karls og konu
þarf að vera orðið unglingnum
ljóst, þegar fyrir fexminguna,
á eðlilegan og nátturulegan
hátt, sumpart fyrir fræðslu
heinxilanna, og sumpart af líf-
fræðikennslu skólanna.
Vináttan, tilhugalífið og
giftingin eru öi’lagai'íkir þættir
í heilbrigði og hamingju hvei's
einstaklings, en hversu vel
tekst hér til veltur mj ög á eðli-
leguni þi’oska tilfinningalífsins,
og þó fyrst og frenist á hæfi-
leikanum til að gefa og þiggja.
Lífið er um fram allt sam-
vinna, og barn sem hefir lært
og skilið þá hugsjón í heima-