Heilbrigðismál - 01.04.1965, Blaðsíða 11

Sjálfsathugunin
Það veltur á mjög miklu að konurnar
kunni rétta aðferð við sjálfsathugun á brjóst-
unum, alveg á sama hátt og að læknirinn
kunni hin nákvæmlega réttu tök þegar hann
athugar sjúklingana. Fyrsta stig sjálfsathug-
unarinnar er að skoða þau nákvæmlega
frammi fyrir spegli. Það á að benda konun-
um á eðlilegan stærðarmun brjóstanna,
sem er algengur, en vekur ef til vill fyrst at-
hygli þeirra er þær fara að athuga þau ná-
kvæmlega frammi fyrir speglinum. Það þarf
einnig að kenna þeim að líta eftir ósamræmi
í línum brjóstanna, dældum í húðina og
jalnvel bjúg, sem hefur í för með sér út-
víkkun á svitaholunum, einnig hvort vört-
urnar hafa flatzt út, dregizt inn eða breikk-
að. Hver skurfa á yfirborði vörtunnar,
hversu smávægileg sem hún kann að vera,
glær, blóðug eða grænleit útferð, sem kemur
sjálfkrafa úr vörtunni, er einkenni sjúk-
dóms, sem sjálfsagt er að láta lækni athuga.
Þetta gildir þó síður um ófrískar konur.
Annað stigið er að konan liggi á bakið
og rannsaki fyrst innri helming brjóstsins
með fingrum mótsettu handarinnar. Hreyf-
ingin verður að vera mjúk, því þreifiskynið
er nákvæmast með léttri snertingu. Allt inn-
anvert brjóstið er íannsakað frá línunni
beint uppaf og niðuraf brjóstvörtunni að
brjóstbeinsröndinni ,allt frá viðbeininn og
niður í fellinguna undir brjóstinu. Þegar
því er lokið, renna fingurnir sér yfir neðri,
ytri hlnta brjóstsins, frá fellingunni undir
því og npp í handholið. Rannsókninni lýk-
ur í efsta ytri hluta brjóstsins, sem er vanda-
samast að atliuga. Það er á þessu svæði
brjóstsins, sem oftast finnast meinlausir
hnútar og þrimlar, sem varla eða ekki geta
taliz.t sjúkdómseinkenni, en þar er einnig
algengast að myndist æxlishnútar. Því ætti
alltaf að atlmga þetta svæði með sérstakri
athygli.
Þegar konur hafa tileinkað sér rannsókn-
araðferðina fullkomlega, gera þær sér grein
FRÉTTABRÉF UM HKII.BRIGÐISMÁL
fyrir sérkennum brjóstanna og kunna þau
í smáatriðum, eins og þau koma frarn við
margítrekaðar athuganir. En þá eru allar
líkur til þess að þær verði varar við, jafnvel
minnstu hnúta og önnur sjúkdómseinkenni,
um leið og þau kunna að myndast.
Þegar svo kemur til kasta læknisins og
hann er búinn að fá sjúkrasögu sjúklingsins
og rannsaka brjóstin, verður hann að gera
sér grein fyrir, hvort um meinlausar lífeðl-
isfræðilegar breytingar sé að ræða, svo sem
aukna þrimlamyndun í brjóstinu, eða raun-
verulegan, alvarlegan sjúkdóm.
I fyna tilfellinu þarf ekki annað en að
gera ráðstafanir til að sanna tilveru og eðli
sjúkdómsins.
Það eru sérstök einkenni, sem er ákveðin
ábending urn raunverulegan sjúkdóm og
aldrei má láta afskiptalaus.
Þau eru:
1. Fastur hnútur.
2. Greinileg stækkun og breyttur þéttleiki
brjóstsins.
3. Einkenni inndráttar, svo sem dæld í húð-
ina, skekking eða inndráttur á brjóst-
vörtunni.
4. Roði eða bjúgur í brjóstinu, útvíkkun á
kirtilopum.
5. Sjálfkrafa útferð úr vörtunni, fleiður og
sár eða jafnvel hreistnrmyndun á húð-
þekju vörtunnar.
Læknirinn getur nú leitt líkur að því hver
sjúkdómurinn sé, en það er ekki fullnægj-
andi. Krafa sjúklingsins og læknisins verður
að vera ótvíræð greining. Læknirinn getur
ekki sætt sig við annað en fnlla sönnun þess
hver sjákdómurinn sé, því meðferðun verð-
ur gagnólík eftir því hvers eðlis hann er.
Þegar æxli eru góðkynjuð þarf venjulega
ekki að nema burtu nema lítið stykki úr
brjóstvefnum, en sé um krabbamein að
ræða, verður að gera stóraðgerð, sem veld-
ur afmyndun og má aldrei koma til greina
að gerð sé að nauðsynjalausu. Hið eina, sem
læknirinn getur fullkomlega treyst er smá-
11