Heilbrigðismál - 01.04.1965, Blaðsíða 20

veitt. Kom hvítblæði þar fyrst og tremst ti!
greina.
Krabbameinsskráningin hófst hér á landi
1954, en í Danmörku 1942. í Noregi og
Finnlandi hófst hún um svipað leyti og hér,
en hjá Svíum þó nokkuð seinna. Krabba-
meinsskráningin felst í því að safnað hefur
verið saman öllum krabbameinstilfellum
sem greind liafa verið síðan 1954. Ekki þótti
tiltækilegt að fara lengra aftur í tímann.
Fyrir þann tíma höfðu margir læknar oft
enga aðstöðu til að tryggja örugga greiningu
sjúkdómsins. Krufningar voru þá miklu
sjaldgæfari en nú er orðið og vefjarannsókn-
ir oft ekki látnar skera úr. Áreiðanleika dán-
arvottorðanna var því oft mjög ábótavant,
og ekki tiltækilegt að nota þau sem undir-
stöðu vísindalegra athugana. Frá því dánar-
vottorð voru fyrst lögskipuð hér á landi og
fram til 1950, skráðu læknarnir ekki einir
dánarvottorðin, heldur var prestunum einn-
ig falið það. Því eru skiljanlegar ástæður
fyrir því að mörgum hinna skráðu dánar-
orsaka sé lítt treystandi.
Krabbameinsskráningin gerist að öllu
leyti á skrifstofu krabbameinsfélags íslands.
Hún er bæði nákvæmnis- og þolinmæðiverk.
Sjúkdómsgreiningarnar verður að tína sam-
an frá öllum sjúkrahúsum landsins, úr
sjúkraskýrslunum sjúklinganna, skýrslum
um krufningar og vefjarannsóknir.
Allar rannsóknir á sögu, gangi og hegðun
krabbameinsins byggist að verulegu leyti á
krabbameinsskráningunni, án hennar yrðu
allar slíkar athuganir torunnar. Þannig hef-
ur krabbameinsskráningin bæði hagnýta og
fræðilega þýðingu. Þegar Ólafur Bjarnason
dósent samdi doktorsritgerð sína um leg-
krabbameinið og dr. Gunnlaugur Snædal
um brjóstkrabbameinið, byggðust rann-
sóknir þeirra að verulegu leyti á krabba-
meinsskráningunni og má telja vafasamt að
þessi merku vísindarit hefðu enn séð dags-
ins ljós ef hún hefði ekki verið til, þó að í
þeim báðum sé um miklu víðtækari rann-
sóknir að ræða en hægt er að vinna úr
krabbameinsskráningunni einni saman.
Á fundi forstöðumanna krabbameins-
skráninganna í Kaupmannahöfn var rætt
urn nauðsyn þess að þeir hittust reglulega í
framtíðinni, til þess að gera sér grein fyrir
tíðni hinna ýmsu krabbameinstegunda og
hvaða stefnu þær taka, í hverju landi. Færi
ein tegund krabbameins að vaða meira uppi
í einu landi en öðru, gæfi það tilefni til að
hefja rannsóknir á hverjar orsakir kynnu að
liggja til þess. Þannig hefur skapazt sam-
vinna milli Finna og Norðmanna, en þeir
leitast við að finna ástæður fyrir því hvað
lungnakrabbameinið fer óhugnanlega í
vöxt í Finnlandi, en er sjaldgæft og eykst
liægt í Noregi. Ekki munu þeir hafa birt
ennþá neinar niðurstöður þessara rann-
sókna, en sagt er að óhóflegar reykingar
Finna muni eiga þar hlut að máli, þó það
skýri ef til vil ekki málið til fullnustu og
fleira komi til greina.
Þegar prófessor Níels Dungal fékk þá
snjöllu hugmynd að láta kortleggja öll
magakrabbamein á íslandi og skipa þeim
niður eftir búsetu sjúklinganna, var þar að
nokkru leyti stuðst við krabbameinsskrán-
inguna. Eins og getið var um í síðasta frétta-
bréfi hefur hann nú hlotið styrk í þriðja
sinn frá National Institute of Health til
framhaldsrannsókna á magakrabbameininu
á íslandi. Þær hafa verið unnar fyrir fé frá
þeirri stofnun síðan 1962. Þar hefur krabba-
meinsskráningin einnig komið til skjalanna
og verið byggt á henni að nokkru leyti, þó
þar sé skyggnst miklu lengra aftur í tímann
en hún nær, hefur hún þó átt sinn þátt í að
auðvelda þær rannsóknir að miklum mun.
Lxknirinn keraur úi úr sjúkraherberginu og öll fjöl-
skyldan umkringir hann:
Jæja, læknir, er þetta alveg vonlaust?
Jú, vinir mínir, svaraði hann. Frændi ykkar fær heils-
una aftur.
20
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL