Heilbrigðismál - 01.01.1969, Blaðsíða 11

Framtíðarhorfur.
Þegar heilablæðingin skeður, er yfirleitt ekki
hægt að gera sér grein fyrir framtíðarhorfum.
Sjúklingur, sem er illa farinn og mikið lamaður
getur færzt ótrúlega fljótt í bataáttina. Annar sjúkl-
ingur, sem virðist ekki nærri eins illa kominn, getur
þurft miklu lengri tíma til að verða fleygur og fær.
En hvers eðlis, sem tilfellið er verður meðferðin að
hefjast undir eins, ef þess er nokkur kostur og
stundun á spítala er oft nauðsynleg. Hvort sem sjúkl-
ingurinn er á spítala eða heima hjá sér, veltur það
á mjög miklu, að bjartsýni ríki umhverfis hann og
allt sé gert til að uppörva hann. Bezti árangurinn
fæst alltaf með því, að sjúklingurinn sé í góðri
samvinnu við Iækni sinn. Sjúklingurinn verður að
trúa því, að til mikils sé að vinna, svo að hann
verði fús til samvinnunnar. Til þess að fólk geti gert
sér fulla grein fyrir meðferðinni, þarf að vita full
skil á, að slag er ekki sjúkdóms-mynd svipaðs eðlis
og sýkla-smitun, sem helzt þar til líkaminn hefur
unnið bug á smituninni, sem orsakar eða veldur
sjúkdómnum. Heilablóðfall Iíkist miklu meira slysi
og meðferðin miðast við að eyða áhrifum þess.
Heilavefurinn, sem hefur skaddast getur með tím-
anum læknast að einhverju leyti, jafnvel að öllu
leyti. En þangað til þetta skeður, verður sá hluti
líkamans, sem stjórnast af hinum skaddaða hluta
heilans miður sín eða meira og minna óstarfhæfur.
Meðferðin beinist að því, að vernda vöðva og liði,
sem hafa orðið illa úti, svo að þeir verði starfhæfir,
þegar heilinn er fær um að taka upp starfsemi sína
á ný. En hún miðast einnig við að þjálfa og stæla
aðra vöðva svo að þeir geti að einhverju leyti starfað
fyrir hina, sem ekki ná sér. Það verður að vernda
lömuðu vöðvana fyrir rýrnun og styttingu, en það
skeður, ef þeir fá að vera í ró og haldast í stilling-
um, sem stuðla til þess. Það verður því að fylgjast
vel með Iíkams-stillingum sjúklingsins eftir slagið.
Limirnir mega ekki vera lengi í sömu skorðum og
það verður að gæta þess, að þeir séu ekki beygðir
óeðlilega. Ef til vill lítur sjúklingurinn svo á, að
öll athafnasemi sé tilgangslaus. Raunverulega er
hún bráðnauðsynleg og ekki einungis til viðhalds
vöðvum og liðum. Hættan á aukasjúkdómum eins
og t. d. lungnabólgu gemr ógnað lífi sjúklingsins, og
hættan á slíku er stórum meiri, liggi sjúklingurinn
hreyfingarlaus. Þessvegna verður að leggja áherzlu
á athafnasemi sjúklingsins þegar í upphafi og bæði
sjúklingurinn og þeir, sem umgangast hann verða að
gera sér þetta Ijóst.
Það er líka staðreynd, að sjúklingar, sem fleygir
fram á meðan þeir eru á spítala fer beinlínis aftur,
þegar þeir flytjast þaðan, vegna þess að þeir gefast
upp á daglegri athafnasemi. Eitt, sem gemr átt sinn
þátt í, að framfarirnar láta á sér standa, er skormr á
sjálfstrausti og að sjúklingurinn vill leggja allt á
herðar þeim, sem sjá um hann. Ættingjar og vinir
eru oft allt of hjálpfúsir og vorkunnsamir og sjúkl-
ingunum finnst þá, að þeir þurfi ekkert að gera
sjálfir.
Hjálp í sér-þjálfun.
Það sem öllu skiptir, er að styrkja sjúklingana til
að hjálpa sjálfum sér og að auðvelda þeim sem
mest að gera það. Einstaka sjúklingar verða alla tíð
ósjálfbjarga, en aðrir ná aftur nánast fullu valdi yfir
hreyfingum sínum.
Og því athafnasamari, sem sjúkligurinn er því
meiri bata mun hann að öllum líkindum ná. Margir
sjúklingar vilja fá að vita, hvað þeir muni ná sér
fljótt, en því er ógerlegt að svara. Ef til vill gengur
það hægara en sjúklingurinn hafði vonað og gert
sér í hugarlund, en þá gemr það verið honum
huggun, að framfarirnar eru ekki bundnar ákveðn-
um tíma. Þær geta haldið áfram árum saman. Þó
að einstakir vöðvar séu Iamaðir geta aðrir vöðvar
tekið upp starfsemi þeirra að einhverju leyti.
Aðrar áhyggjur, sem kunna að leita á sjúklinginn,
er óttinn við að fá slag að nýju. Hættan er vitan-
lega til, en að svo þurfi að fara er engan veginn
víst. Langt frá því. Tilhugsunin um það má með
engu móti draga úr athafnasemi sjúklingsins. Hún
verður að vera einn aðalþátturinn í dagskipan hans
og fast-sameinuð hjúkrun hans og ummönnun. Því
lengur sem sjúkligur er tekinn sem alger öryrki því
meiri líkur eru til, að hann verði það um alla
framtíð.
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL
11