Heilbrigðismál - 01.01.1969, Blaðsíða 12

Einkirningasótt
»Mononucleosis«
Hinn misskildi sjúkdómur.
Hann gerist stöðugt algengari. Sumir kalla hann
kossapestina — og það er margt háðulegt sagt
um hann, og hann veldur ástæðulausum ótta. -
Hér er greint á milli hindurvitna og hinna nýj-
ustu staðreynda. Ungur stúdent skrifaði foreldr-
um sínum upp í sveit og sagðist vera með mc-
nonuclesosis. Þau brugðu skjótt við og fóru til
háskólaborgarinnar. „Þá getum við verið hjá hon
um meðan mesta hættan líður hjá", sagði móðir-
in í öngum sínum. Foreldrarnir hittu son sinn
á leið í háskólann til að hlusta á fyrirlestur. Hann
var að vísu lasinn, en einu hrellingarnar, sem hann
varð að þola vegna sjúkdómsins, var að læknirinn
bannaði honum að kyssa stúlkurnar næstu vikur.
Mononucleosis infectiosa - smitandi einkirningasótt
er umvafinn miklum leynda'-dómum og misskiln-
ingi. Hættan, sem af sjúkdómnum stafar hefur verið
ýkt stórum. Hann hefur verið bendlaður við lifra-
sjúkdóm og hvítblæði og jafnvel sálrænar truflanir
eru kenndar honum. En allt á þetta sér Iítinn stað í
veruleikanum. Loks hafa frásagnir af því, hvernig
sjúkdómurinn smitaði, komið af stað mörgum háðu-
legum sögusögnum og jafnvel átt sök á tryggðarof-
um. Hugmyndir fólks um gang hans og tíðni, grein-
ingu og meðferð er kynlegt sambland af margs-
konar misskilningi en fáum staðreyndum. Skiln-
ingur læknanna á eðli sjúkdómsins, greiningu hans
og meðferð hefur smátt og smátt gerbreytzt hin
síðari ár og er kominn tími til, að fólk fái vitneskju
um, hvað er satt og hvað er hjátrú varðandi þennan
sjúkdóm. Einkirningasótt er algengur sjúkdómur,
það er rétt. Fyrir 1920 var einkirningasótt ekki einu
sinni nefnd í læknisfræði-bókum, en nú er hann
þekktur sem nokkuð algengur sjúkdómur, svo er
bættri sjúkdómsgreiningu og eftirliti með sjúkling-
um fyrir að þakka. Hann er nánast eins algengur
og hettusótt, hlaupabóla og mislingar. Sjúkdóms-
einkennin eru misjafnlega svæsin, en í verstu
mynd sinni birtast þau með háum hita (yfir 40°),
hálsbólgu og bólgnum kirtlum, aðallega á hálsinum
utanverðum. Það kemur stundum útsláttur á bolinn
cg handleggina og gula. Hjá börnum getur sjúk-
dómurinn verið svo vægur, að erfitt er að greina
hann. Læknirinn tekur hann sem smá ofkælingu,
og lætur sjúklininnn ligja í rúminu fáeina daga.
Einkirningasótt fcerist í aukana.
Það er líka rétt. Hér á landi sýna skýrslur sívax
andi fjölda tilfella á hverju ári. í Svíþjóð og Dan
mörku hafa þau ferfaldast á undanförnum 20 árum,
og svipaðar hlutfallstölur eru birtar í Bretlandi og
Bandaríkjunum. Meðal skólafólks í Bandaríkjunum
er e'nkirningasótt næst algengasta ástæða til spítala-
vistar meðal skólafólks. Margir halda því fram, að
sjúkdómurinn sé bráðsmitandi, geti breyðst út eins
12
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL