Heilbrigðismál - 01.01.1969, Blaðsíða 21

stigplata ístaðsins hvílir beint á sporöskju-gluggan-
um, sem er himna í beinskel innra-eyrans. Brúin
flytur sveiflur hljóðhimnunnar inn í sporöskju-
gluggann og hljóðburðurinn milli himnanna og
beinanna er þannig, að sveiflurnar magnast 22
sinnum. Innra eyrað, bogagöngin, er örlítið vökva-
fyllt holrúm í gagnaugabeininu. Þar hefur náttúran
byggt inn hraðavaxtarmæli, jafnvægistæki og heyrn-
artæki, sem eru samsett af 20-30 þúsund „hárfrum-
um" með viðeigandi taugaþráðum. Þegar vökvinn
er setmr á hreyfingu, sveiflast hárfrumurnar. Hver
einstök þeirar svarar ákveðnum hljóðsveiflum, eins
og sef í ölduslætti og við það myndast sennilega
veikur rafstraumur, sem flytzt til heilans eftir
heyrnartauginni. f heilanum eru þessar rafsveiflur
túlkaðar sem hljóð. Við heyrum með eyrunum, en
það gerist í heilanum.
Einmanaleiki hins heyrnardaufa.
Heyrnin er margþætt keðja, en ef einn hlekkur
svíkur, kemur það niður á henni. Frekar meinlaus
ástæða til heyrnardeyfu er eyrnamergur. Hann
myndast í ytri hlustinni og stöðvar rykkorn og að-
skotahuti, sem geta annars ert hljóðhimnuna, en hjá
sumum myndast alltof mikið af honum. Þá þjappast
hann saman og myndar tappa, sem veldur verkjum
og deyfir jafnframt hljóðbylgjurnar, en við það
minnkar heyrnin. Eyrnalæknirinn getur auðveldlega
fjarlægt þennan merg. Það geta myndast bólgur í
miðeyranu, venjulega gegnum kokhlustina. Kok-
hlustin er göng frá kokinu til mið-eyrans. Þegar allt
er með felldu er kokhlustin lokuð, en hún opnast
þegar maður geispar, hnerrar eða rennir niður, til
þess að jafna loftþrýstinginn beggja megin hljóð-
himnunnar. Þess vegna geispum við eða rennum
niður í fugvélum áleiðis niður á við. Göngin geta
orðið fyrir smitun og þegar þau standa opin eru
þau breið og greið leið fyrir sýklana inn í innra-eyr-
að. Langvarandi mið-eyrabólga var áður algengasta
orsök heyrnadeyfu, en svo er fukkalyfjunum o. fl.
fyrir að þakka að hún gerir lítinn usla núorðið.
Nálægt þriðjungur allrar heyrnardeyfu orsakast
af eyrnakölkun, sjúkdómi sem veldur því að ístaðið
vex fast í sporöskjugluggan og gemr loks ekki flutt
hljóðbylgjurnar. Hinar viðkvæmu skynfrumur
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL
innra-eyrans geta skaddast af ýmsum ástæðum og af
því orsakast taugaheyrnardeyfa. Börn fædd fyrir
tímann hafa oft lélega heyrn, ef móðirin fær „rauða
hunda" á fyrsm mánuðum meðgöngutímans, geta
þeir átt sök á heyrnardeyfu. Sjúkdómar eins og
hettusótt, kíghósti og mislingar, geta skemmt innra-
eyrað og sama gildir um sum lyf. Loks geta 'angvar-
andi áhrif hávaða valdið heyrnarleysi, með því að
skema heyrnarfrumurnar. í stórum drátmm er um
þrenns konar heyrnardeyfu að ræða: Leiðslu truflun,
þar sem tæki mið-eyrans bila; taugaheyrnardeyfu,
af sjúkdómum í innra eyranu og sambland tauga-
og leiðslutruflana. En hver sem orsökin kann að
vera, er líf hins heyrnarlausa fátæklegt og einmana-
legt. Hann sér varir fólksins bærast en heyrir ekki
orð. Brunabílarnir þjóta þögulir fram hjá honum
og gler splundrast án þess að nokkurt brothljóð
heyrist. Hann lifir í heimi dapurlegrar kyrrðar.
Heyrnardeyfan er algengust allra líkamlegra ágalla.
Hvað getur sknrðlceknirinn gert.
Leiðsluheyrnardeyfuna má lækna alveg eða að
miklu leyti með skurðaðgerðum. Fyrsm meiriháttar
framfarirnar átm sér stað 1930, þegar farið var að
gera gluggaaðgerðina. Skurðlæknirinn fór utan við
fastgróna ístaðið og gerði nýjan glugga utan þess
og þannig náðu hljóðbylgjurnar til innra-eyrans og
skynfrumanna. Þessi aðgerð hefur gefið mgum þús-
unda heyrnina á ný en hún er mikil og erfið aðgerð
sem hefur áhætm í för með sér. Árið 1950 var
reynd ný leið og það var losun ístaðsins með því
að liðka það til þangað til það varð afmr frjálst.
Þetta gerist á nokkrum mínúmm og heyrnin kemur
samsmndis, en oft grær ístaðið fast afmr á nokkrum
mánuðum og kyrrðin færist yfir heim sjúklingsins
að nýju. Þá tóku skurðlæknarnir að fjarlægja ístaðið
með öllu og setja plastbút í staðinn, en nú er notað
tantalum eða ryðfrítt stál. Með töku ístaðsins tekst
að hjálpa um 90% sjúklinganna. Allt að því helm-
ingur sjúklinganna fær heyrnina afmr meðan þeir
liggja enn á skurðarborðinu. Hjá öðrum Iagast hún
smátt og smátt á nokkrum mánuðum. Hjá sumum
eyðileggst mið-eyrað í umferðarslysum þegar haus-
kúpubotninn brotnar. Fyrir nokkrum árum réðu
læknarnir ekki neitt við þetta. Á sama hátt stóðu
21