Heilbrigðismál - 01.10.1969, Blaðsíða 4

Dr. PAKKENBERG.
LAMARIÐA
Parkinson’s-sjúkdómur
LeiðbeiNINGAR fyrir sjúklinga og aðstandendur.
Parkinson’s sjúkdómur - lamariða — er hreint ekki
sjaldgæfur. Þetta er langvarandi kvilli, sem oft er
svo hægfara, að hann bagar sjúklinginn stundum
mjög lítið, jafnvel árum saman.
Það er alltaf hægt að hjálpa Parkinson’s sjúkling-
um eitthvað, oft með því að sameina lyfjagjöf, æf-
ingar og jafnvel með smávægilegri aðgerð á heilan-
um. Algengusm einkennin eru handskjálfti (trem-
or) stífleiki í handleggjum og fótum (rigiditet) og
hindraðar hreyfingar (t. d. stirðnaðir andlitsdrættir).
Sjúklingnum getur verið erfitt um gang og mál,
haft munnvatnsrennsli og svitaköst, en fólk getur
gengið með eitt eða fleiri þessara einkenna án þess
að vera með Parkinsons-sjúkdóm. Hin raunverulega
orsök sjúkdómsins er óþekkt, en rannsóknir síðustu
5-10 ára hafa leitt í ljós truflanir á efnaskiptum á
svæðum, sem liggja djúpt inni í heilanum (basal-
ganglionum). Þessar truflanir valda að öllum líkind-
um einkennunum, og það er vel hugsanlegt, að eftir
margra ára nánari rannsóknir, takist að svifta hul-
unni af, hverjar séu orsakir sjúkdómsins og um leið
að útrýma einkennunum eða hindra að þau myndist.
Stöku sinnum kemur sjúkdómurinn upp úr heila-
bólgu og væg Parkinsons einkenni fylgja stundum
heilakölkun.
Eins og sakir standa munu vera til 20 lyf við
sjúkdómnum og þannig mögulegt að hjálpa flest-
um sjúklingum eitthvað, en oft verður læknirinn að
gera tilraunir með nokkrar tegundir, áður en hann
hittir á þá, sem reynist sjúklingnum bezt. Það veltur
á miklu, að fara nákvæmlega eftir fyrirmælum
læknisins eins og t. d. að byrja á smáskömmmm af
sumum lyfjum og auka þá síðan smátt og smátt og
sérstaklega ríður mikið á að hætta ekki skyndilega
við lyfið. Aukaverkanir af lyfjunum eru nokkuð al-
gengar, en þær hverfa yfirleitt innan fárra daga, þó
verður oft að minnka skammtinn til þess.
Það má ekki hætta við lyfin, þó að þau valdi ein-
hverjum óþægindum, því að það em einmitt oft þau
sem duga bezt, séu þau notuð áfram.
Sumum Parkinsonssjúklingum tekst að hjálpa
með skurðaðgerð. Hún bætir skjálftann og stirð-
leikann, en ekki önnur einkenni. Aðgerðin fer fram
á þann hátt, að grannri holnál er stungið inn í
frumukjarna djúpt inni í heilanum í gegnum 1 cm
gat á hauskúpunni. Þegar nálarbroddurinn er kom-
inn á réttan stað, er þetta litla heilasvæði eyðilagt
með rafstraumi eða frystingu, sem fæst með því að
leiða fljótandi lofttegund inn í holnálina og út úr
henni aftur. Aðgerðin er nánast hættulaus. Ef nauð-
syn krefur, er hún gerð tvisvar sinnum með tveggja
mánaða millibili, fyrst annarsvegar og síðan hinu
megin, séu einkennin báðumegin frá.
Nokkrar hentugar lífsreglur geta mjög létt Park-
insonssjúklingunum lífið. Einn mikilvægasti þáttur-
inn í meðferðinni er hreyfingar í víðtækasta skiln-
ingi þess orðs. Sjúklingurinn á að bjarga sér sjálfur
eins og frekast er unnt, á salerninu, í snyrtiherberg-
inu. Hann á að klæða sig og afklæða, þvo sér, og
hann á einnig að binda slifsið sitt og skóreim-
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL
4