Heilbrigðismál - 01.10.1969, Blaðsíða 19

krabbameinssjúklingum. Til samanburðax fór hann
eins að með refsifanga, sem gáfu sig fram af frjáls-
um vilja. Hjá þeim, sem voru með krabbamein,
myndaðist krabbameins-hnútur, sem óx og hélzt
vikum saman, áður en hann fór að minnka og í ein-
staka tilfellum varð að skera hnútinn burtu, eftir að
hann hafði haidið áfram að vaxa mánuðum saman.
Hjá þeim heilbrigðu sýndu krabbameinsfrumurnar
enga tilhneigingu til vaxtar.
Dæmin, sem getið hefur verið, benda til einhvers
konar mótstöðu gegn vexti krabbameinsins, en þau
segja ekkert nánar um, hvers kyns þessi mótstaða
er. Krabbameinsrannsóknir og kliniskar athuga-
semdir hafa nú leitt í ljós, að slík mótstaða getur
bygzt á erfðum, ástandi vakanna í líkamanum, nær-
ingu, andlegum áhrifum og mörgu öðru. Þessi al-
hliða mótstaða eða allsherjar ónæmi getur einnig
ráðið miklu um, hvort krabbamein myndast hjá
fólki eða ekki.
Rannsóknirnar hafa hinsvegar að mestu snúizt
um mótstöðuna, sem byggist á myndun mótefna.
Það er ekki ólíklegt, að á svipaðan hátt og skeður
með sjúkdóma þá, er orsakast af sýklum og veirum,
komi að meira eða minna leyti slíkt varnarkerfi til
greina í vörnum gegn krabbameininu. Eins og
kunnugt er myndast mótefni vegna þess, að varnar-
kerfi líkamans örvast af ýmsum þekktum efnum,
sem eru líkamanum framandi (antigener), t.d. úr
sýklum og veirum. Þau eru alveg sérkennandi fyrir
hverja sýkla- eða veirutegund.
Andstætt allsherjarónæminu er ónæmi gegn sýkl-
um eða veirum sérhæft fyrir hverja tegund þeirra
og verndar því aðeins gegn ákveðnum sjúkdómi. Sé
slík sérhæfð mótstaða til gegn krabbameini, ætti að
vera mögulegt að magna hana og meðhöndla
krabbamein á þann hátt (immuntherapi — ónæmis-
meðferð). Samkvæmt þeirri reynslu, sem fengin er
við meðferð sjúkdóma, er sýklar og veirur valda,
væri þessi meðferð hugsanleg á þann hátt, að gefa
sjúklingunum mótefni, sem eru framleidd í dýrum
(blóðvatnsmeðferð), eða með því að örva myndun
slíkra mótefna í mannslíkamanum (bólusetning).
Það sem liggur til grundvallar, þegar um ónæmis-
meðferð á krabbameini er að ræða, er hvort krabba-
meinsfrumurnar, sem eru háðar sjúklegum breyt-
ingum, hafa framandi áhrif á líkamann jg örva
hann þannig til myndunar sérhæfðra mótefna.
Eru sérhæfð mótefni gegn krabbameini til? Það
má heita að allar ónæmisrannsóknir, sem snerta
krabbameinið, snúist um þetta atriði. Flestir neit-
uðu því áður, að nokkur slík sérhæfð mótefni væru
til, en í seinni tíð telja margir vísindamenn sig hafa
orðið þeirra varir og geta leitt þau í ljós, bæði með
dýratilraunum og hjá fólki með krabbamein. Skoð-
anir manna um þetta eru skiptar og deilurnar um
það oft óvenju illvígar eins og að líkum lætur, þeg-
ar litið er á, hversu úrslit þessa máls eru geysilega
mikilvæg.
Það hafa verið gerðar tilraunir með blóðvatns-
meðferð og bólusetningar gegn krabbameini í
mörgum löndum allt frá aldamótum og einnig nú
síðusm árin. Því miður verður að viðurkenna að
þessar tilraunir hafa ekki borið árangur sem skyldi,
þar sem ekki hefur tekizt að lækna sjúklingana eða
draga úr sjúkdóminum nema þá í rétt einstaka til-
fellum.
Við verðum enn að slá því föstu, að ónæmismeð-
ferð gegn krabbameini er ekki nothæf. Það verður
þó jafnframt að viðurkenna, að tilraunirnar hafa
nær allar verið gerðar á sjúklingum, sem sjúkdóm-
urinn hefur verið langt genginn hjá og aðrar lækn-
ingaaðferðir höfðu verið reyndar við án nokkurs
árangurs.
Reynslan hefur þó sýnt, að bólusetningarnar
höfðu ekki nein veruleg ill áhrif á sjúklingana.
Blóðvatnsmeðferðin við krabbameini hefur aftur á
móti stundum haft mjög alvarlegar afleiðingar eins
og oft skeður, þeagr hún er nomð gegn öðrum sjúk-
dómum. Aðeins örfáir vísindamenn hafa gefið heil-
brigðu fólki slíkar bólusetningar. Gildi þessara
bólusetninga felst í því, að þær gera kleift að rann-
saka mótefnamyndun, bæði meðal heilbrigðra og
krabbameinssjúklinga, sem bólusettir eru. Þetta
stuðlar þannig að því að leiða í ljós, hvers virði
hugmyndin um áhrif bólusetninganna er og líkurn-
ar til árangurs af þeim.
Onnur hlið ónæmisrannsóknanna, sem varðar
krabbamein og getur gefið vonir um raunhæfa
notkun, er sú, að miða að því að finna næmispróf
frh. á hls. 22
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMAL
19