Heilbrigðismál - 01.10.1969, Blaðsíða 5

arnar. Þolinmóð, vingjarnleg og uppörvandi afstaða
fjölskyldunnar er sérstaklega mikilvæg. Þd veltnr
nuddlækni.
Fatnaði má auðveldlega breyta þannig, að sjúk-
lingurinn eigi sem auðveldast með að klæða sig og
bjarga sér á salerninu. Gott er að hafa rennilás þar
sem því verður við kom:ð og stóra hnappa, þar sem
ekki verður kom:zt af án þeirra og óreimaða skó
með teygju geirum, svo dæmi séu tekin.
það ekki síður á miklu, að sjúklingurinn fari dag-
lega í gönguferðir og líkamsæfingar. Ennfremur er
mjög áríðandi að æfa liðamótin (sérstaklega axlar-
liðina) og teygja á þe'm eins og frekast er unnt.
Bezt er að læra daglegar, skipulagðar æfingar hjá
nuddlækni.
Parkinsonssjúklingarnir megrast stundum vegna
þess, að þeim vinnst ekki tími, eða gefa sér ekki
nægan tíma til þess að borða nægilega mikið. (Sjúk-
dómurinn sjálfur veldur ekki megrun). Þolinmæði
sjúklingsins og fjölskyldunnar, sem lilut á að máli,
er það eina, sem getur leyst vandann. Sjúklingarnir
eiga oft erfitt með að halda á og stjórna tækjunum
til þess að borða með. Oftast nær getur einhver lag-
hentur innan fjölskyldunnar búið til gild hand-
föng úr tré, sem hægt er að setja á skeiðina, hnífinn
og gaffalinn, til að sjúklingurinn fái betra tak á
þeim. Þegar hendurnar hristast mikið, er auðveld-
ara að drekka úr þungri krukku (úr málmi) en
venjulegu glasi eða bolla. Hægðatregða er algeng,
en oft er hægt að bæta hana með flóafræi og sveskj-
um. Smábreytingar á innréttingu heimilisins geta
orðið til þess, að sjúklingarnir geti bjargað sér á
eigin spýtur. Margir eru þeir skrefstuttir og geta
lítið eða ekki lyft fótunum frá gólfi. Með því að
taka burtu þröskulda og festa niður brúnir teppanna
verður minni hætta á, að þeir hrasi. Sjúklingarnir
eiga erfitt með að rísa upp úr venjulegum hæginda-
stólum. Háu, gamaldags stólarnir eru heppilegri.
Jafnvel mætti saga 1 eða 2 sentimetra af fremri
löppunum. Ef komið er fyrir heppilegum handföng-
um á salerninu, getur sjúklingurinn betur bjargað
sér þar. Sé hann mjög illa gangfær, geta handföng
við allar dyr hindrað, að hann detti við að opna þær.
Rúmið má ekki vera of lágt. Oft á sjúklingurinn
erfitt með að snúa sér í rúminu, en séu sett hand-
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL
föng báðummegin á það, dugar það oft til þess, að
liann bjargist án þess að þurfa að ónáða maka sinn
eða aðra. Til eru rúm með vélum, sem snúa til rúm-
botninum og auðvelda þannig sjúklingnum að
hreyfa sig, en því miður eru þessi rúm nokkuð dýr.
Órói um nætur, jafnvel martröð eða óráð á sér
stundum stað og versnar iðulega af lyfjunum, sem
sjúklingurinn verður að nota og eru annars til mik-
illa bóta. Smá breytingar á kvöldskömmtunum,
heppilegt svefnlyf og lampi með daufu Ijósi, nægir
oft til að leysa vandann.
Verði Parkinsonssjúklingur að vera algerlega
bundinn við heimilið er mikilvægt, að hann hafi
eitthvað nytsamt fyrir stafni. Oftast má finna sjúk-
lingnum eitthvert verkefni, sem hann ræður við: -
ryksugun og ýmislegt snatt í eldhúsinu og víðar.
Og hér gildir enn sama reglan að hjálpa sjúklingn-
um sem allra minnst við stöxfin, vegna þess að um
þennan sjúkdóm gildir ekki síður það sama og um
flesta aðra sjúkdóma, hve mikilvægt það er, að sjúk-
lingurinn vinni öll þau störf, er hann tekur sér fyrir
hendur á eigin spýtur, eftir því sem sjúkdómurinn
frekast leyfir. Það eykur sjálfstraust hans og sjálfs-.
virðingu. Reynslan hefur einnig sannað — og það
verður að undirstrikast vel - hve þýðingarmikið er,
að sjúklingurinn fái að sinna hugðarefnum sínum.
Fjölskyldan þarf því ef til vill, að fara á bókasöfn
fyrir hann og greiða götu hans á ýmsan hátt.
Líf fjölskyldunnar og samband hennar við annað
fólk verður að ganga sinn vana gang. Það er engin
ástæða til þess að einangra sig. Réttast er að skýra
vinum og kunningjum hreinlega frá ástandi sjúk-
lingsins og einkennum sjúkdómsins. Sjúklingurinn
á erfitt með að sætta sig við skjálftann og reynir að
leyna honum. Bezta ráðið, til þess að sigrast á þeirri
hugaikvöl, er að tala blátt áfram og frjálslega um
sjúkdóminn. Ferðalög hafa vitanlega erfiðleika í för
með sér, en eru ekki síður uppörfandi fyrir Parkin-
sonssjúklinga en heilbrigt fólk. Það liggur bann við
- og er hættulegt - að sjúklingarnir aki bíl, vegna
þess hvað hreyfingarnar eru stirðar og viðbragðs-
flýtirinn takmarkaður. Þar sem svipbrigði eru lítil
og hreyfingarnar seinar, virðast Parkinssonssjúk-
lingarnir andlega sljófgaðir, að minnsta kosti freist-
frb.á bls.ll
5