Tíðindablaðið - 24.01.1975, Blaðsíða 2

Tíðindablaðið
Utgevari og blaðstjórn:
Finnbogi Isaksen
Ámi Absalonsen
Adr.: Klokkaragøta 19, Tórshavn. Tlf. 1 48'49
Leysasøluprísur 2,00. kr. eintakið. Prent:
.Tíðindablaðið og Dimmalætting.
Blaðið er óheft av øllum politiskum flokkum.
Bátar og menn
Tað fyrsta ella eitt av teimum fyrstu mál-
unum, sum løgtingið fer at viðgera, tá
tað kemur samanaftur, er prísískoyti til
útróðrarfisk. Útróðrarfeløgini hava skip-
að landsfelag, og tríggir menn fyri hetta
felag hava havt fundir við landsstýrið um
studningin.
Merkisvert við hesi umboðan er, at
allir teir tríggir, sum umboða útróðrar-
menninar, eru bátaeigarar. Ynski og
krøv, sum teir hava lagt fyri landsstýrið,
eru okkum ikki kunnug, men tað kann
hugsast, at teir ikki einans hava útróðr-
armannin, men eisini støðuna hjá bátun-
um í huga, tá teir seta fram síni uppskot.
Eftir trolingina á landleiðini í fjør
summar løgdu teir nógvu bátamir stilt.
Hugurin til at leggja um til línu aftur var
ikki til staðar. Seinni á árinum viðraði
illa, og úrslitið varð tí, at ein stórur
partur av útróðrarflotanum lá stillur frá
september til í síðstu viku, tá veðrið aftur
var hampuligt og fiskiskapurin góður.
Henda langa uppiløgan hevur komið
monnum og bátum illa við. Tær krónur,
sum teir møguliga løgdu niðurfyri fyrru
helvt av 1974, ruku útaftur í seinnu
helvt, og nú er tómt.
Spumingurin er tí, hvørja leið lands-
stýrið ætlar at ganga. Til fyri fáum árum
siðani var metingin, at bátarnir áttu at
klára seg við helvtini av avreiðingarprís-
inum, meðan tað almenna veitti studning
til manningina fyri at elva monnum til at
rógva út. So vítt gjørligt eigut landsstýr-
ið at halda fast við hetta sjónarmið.
TÍDINDABLAÐIÐ fríggjadagin 24. januar 1975

Tvinnar eru gøturnar
í orðaskiitinum um skúlan.
í Føroyum hevur verið víst
á hansara støðu sum skúli í
einum hjálandi og í einum
borgarligum samfelagi.
í samband við hesa
fyrru støðu hansara heVur
verið sagt, at tað er menn-
andi at broyta hann soleið-
is, at hann kemur undir
føroyskt vald, og at hann
sum upplæringarstovnur
av lærdari arbeiðsmegi á
allan hátt kemur at tæna
teirri føroysku tjóðini.
Stríðið fyri hesum enda-
málinum er ein partur av
stríðnum fyri tí óreingiliga
sjálvsavgerðarættinum.
í samband við hansara
seinru støðu sum upplær-
ingarstovnur av lærdari
arbeiðsmegi í einum borg-
arligum samfelagi hevur
m.a. verið víst á ymiskt, ið
ber við sær, at ríkmanna-
børn hava betur umstøður
til hægri útbúgving enn
børn úr tí arbeiðandi meiri-
lutanum. Sagt hevur ver-
ið, at tað er neyðugt hjá tí
arbeiðandi meirilutanum
at stríðast fyri einum av-
gjørt demokratiskum
skúla.
Somuleiðis hevur verið
víst á dupulttýdningin av
loysunarorðunum: «Ein
føroyskan skúla til før-
oyska samfelagið». Annar
er ein skúli, hvørs uppgáva
er at lúka treytir føroysku
vinnulívsmanna; hin treyt-
in hjá tí arbeiðandi meiri-
lutanum. Tosað hevur ver-
ið ímóti, at tann arbeið-
andi meirilutin tigandi
skal góðtaka krøv borgara-
stættarinnar um valdið á
upplæringarstovnunum, tí
tá góðtekur hann, at borg-
Tummas í Dali, studenta-
skúlanæmingur, skrivar
um tað orðaskiftið, sum
hevur verið um skúlan, og
eftirlýsir viðmerkingum til
tey nógvu uppskotini um
broyting av skúlastigan-
um
arastættin økir um sítt
nærum óskerda valđ. Og
at enda hevur verið víst á
skiftandi støðu skúlans
undir ymiskum framleiðsl-
uhættum, frá at vera ein
reint upplýsandi stovnur í
teologiskari vitan o.l. til at
gerast eitt neyðturvuligt
lið í teirri borgarligu fram-
leiðsluni.
Alt hetta hevur verið
sett upp ímóti ymiskum
hugsanum um skúlan,
settar fram av fleiri «vinn-
ulívssinnaðum» fólkum,
sum meira ella minni bein-
leiðis hava verið fortalarar
fyri at vinnulívsmenn
skulu hava økt vald á skúl-
anum, bæði hvat innihaldi
og formi viðvíkjur, og at
skúlin 'skal byggjast á
treytum borgarastættar-
innar. Men ongantíð eru
frá hesari síðuni komnar
nakrar viðmerkingar til
tey nógvu «uppskotini»
um sjálva broytingina av
teimum ymisku skúlastig-
unum, soleiðis at tey betur
eru lagaði til hvørt annað.
Ei heldur er nakrantíð
nevnt nakað um ta so nógv
umtalaðu «nýggju» fak-
samansetingina, sum ætl-
andi skal geva lesandi
møguleika til meira prak-
tiska upplæring. Bert hev-
ur verið staðfest, at hetta
er tann almenna menning-
in søguliga sæð.
Men í Tíðindablaðnum
8/1-75 trínur so ein bú-
skaparfrøðingur og uni-
versitetslærari, Ámi 01-
afsson, fram, og sigur, at
hesin grundgevingarhátt-
ur, sum nýttur hevur verið
ímóti teimum borgarligu
hugsanunum, er ov ein-
faldur. Ámi slær hann upp
í háð og samanber hann
við eina datamaskinu, ið er
programmerað til at siga
nei, hvørjaferð borgara-
stættin sigur ja. Skuldi
tað verið so, átti tann
arbeiðandi meirilutin at
verið ímóti fiskimarksút-
flytan, men tað er hann
ikki, og tað eigur hann
heldur ikki at vera.
Árni grundar nevndu
hugsan sína við at tOsa um
møguligar batar, sum
standast av at gera skúla-
skipanina meiri liðuliga og
meiri innihaldandi prakt-
iskan lærdóm o.s.fr. Men
sum omanfyri nevnt eru
teir møguligu batarnir ikki
vorðnir umrøddir frá hes-
ari síðuni, og als ikki í
Tíðindablaðnum 6/12-74,
ið Árnasa grein er ætlað
sum eitt svar til. Har
verður einans tosað um
valdið á skúlanum og
hansara skiftandi uppgáv-
ur frá bóndasamfelagnum
til tað borgarliga samfel-
agið. (Hesum kann ein og
hvør kanna eftir, um hon-
um listir). Sostatt var
Árnasa «svar» óneyðugt.
Tað er altíð keðiligt at
koma við slíkum viðmerk-
ingum, men her er tað
óumgangiligt. Helst hevur
Árni verið ov litið um-
hugsin. Tí ber tað ikki til
at góðtaka uppskot til
broytan av faksamanset-
ingum og slíkum uttan at
góðtaka borgarastættar-
innar krøv um‘ økt vald á
skúlanum? Sjálvandi ger
tað tað.
Til teir møguligu batar-
nar Árni tosar um er at
siga, nú onki nágreiniligt
uppskot fyriliggur, at tað í
sjálvum sær er ein góð
hugsan at innføra meira
praktiskan lærdóm á t.d.
studentaskúlan. Ogat ger-
a valmøguleikarnar yvir-
høvur størri. Hetta er helst
eins gagnligt, sum at inn-
føra tær kritisku læru-
greinarnar í slíkar skúlar
sum t.d. skipara- og mas-
kinskúlan. Alt velst tó um,
á hvønn hátt henda hugs-
anin verður sett í verk.
Annars er torført at skilja,
hví Árni sum búskapar-
frøðingur nýtir eina grund-
geving sum hana, at
Framhald á bls. 3
Samanhald
Norðmenn hava nú fingið
avtalur um tey trolfríu øk-
ini -við Norðurnorra við
Bretland, Fraklánd og
Vesturtýskland, men tað
gekk striltið at fáa mynd-
ugleikarnar í hesum lond-
um at ganga við til ein
sáttmála. Um norsku frið-
ingarætlanina skrivar 14.
September:
Høvdu øll hesi fýra lond-
ini — ísland, Grønland,
Føroyar og Noreg — stað-
ið saman í útflytingar- og
øðrum fiskiverndarpoli-
SJQNARMIÐ
tikki og har afturat fingið
stuðul og undirtøku frá
hinum Norðurlondum, so
svitaðist ikki, at tey fingu
víst øllum uttanífrá kom-
andi atsóknum aftur og at
tey fingu framt áhugamál
s:ni. Men, so hevur tíverri
ikki verið og so er ikki enn.
Og hetta hevur verið van-
lagna okkara allra — ís-
lendinga, Grønlendinga,
Føroyinga og nú seinast
Norðmanna. Tey hava
staðið spjadd og roynt
hvørt í sínum lagi at reka
egnan fiskimarkspolitikk.
Samtøka
/ t. d. Danmark hava fram-
leiðararnir skipað andeils-
virki, teir fáa gjøgnum árið
ein minstaprís fyri vøruna,
og við árslok verður yvir-
skotið býtt út. Sosialurin
skrivar:
Soleiðis áttu føroysku
flakavirkini eisini at verið
skipað. Her áttu fiski-
mannafelagið, útróðrarfel-
øgini, arbeiðsmannafeløg-
ini, teir sum eiga útróðrar-
bátarnar, teir sum reka
fiskiídnað uppi á landi og
tað almenna at tikið seg
saman og skipað flaka-
virkinr sum andeilsvirkir. i
Hetta vildi stimbrað um
áhugan og nørt um fram-
leiðsluna.
Tá hevði ikki verið neyð-
ugt at flutt avreiðingar-
prísin upp og niður eftir
skiftandi marknaðarprís-
um. Eftir hesi skipan vildi
hvør einstakur fingið á-
huga fyri rakstrinum av
virkinum. Hvør einsteikur
vildi tá verið hugaður fyri
rationellari og effektivari
framleiðslu, tí hvør króna
vildi eftir hesi skipan
komið teimum sjálvum til
góðar.
Tingingarnar
við ísland
Um stutta tíð fara umboð
fyri landsstýrið til íslands
at tingast um veiðurætt-
indini. Fjarðbúgvin skriv-
ar:
Vit skulu ikki vænta
okkum serligar sømdir frá
íslendingum nú heldur enn
fyrr. Sjongurin um
«frændur og brøður hand-
an hav», ið summir menn
og summi bløð so oftani
hava ført fram, er nú brád-
liga tagnaður. Tað var
bara í veitslulag, vit vóru
frænđur og brøður.
011 somul eru vit greið
yvir, at sum útlitið er í
løtuni, verður tað eingin
løtt søk at vinna okkara
fiskimonnum rættindi
fram um aðrar í komandi
samráðingum.
Ikki góður
startur
Sambandsflokkurin hevur
skotið upp at hækka prís-
studningin til útróðurin
við 5 oyrum kilo. Dimma-
lætting skrivar:
Og tað er tí onki minni
enn ein frammaná fyri
føroyskar útróðrarmenn
yvirhøvur, at tann nýggi
løgtingsmeirilutin sendi
tingið heim í eyka nýggj-
ársfrí at hvíla seg eftir
valið av nýggjum lands-
stýri, púra uttan mun til
teir støðugt lækkandi av-
reiðingarprísirnar, meðan
prístalstryggjaðar lønir til
m.a. løgtingsmenn hildu
fram at hækka.
Tað er ongin umbering
fyri ikki at viðgera og
møguliga samtykkja eina
studningsveiting, at prís-
fallið á fiski møguliga fór
at halda fram, so at til-
skotið 5 oyru. pr. kg. ikki
fór at vera nóg mikið.
Og ímeðan mugu bæði
útróðrarmenn og aðrir før-
oyingar, sum starvast í
landsins høvuðsvinnu,
sutta fingrarnar. Tað er av
sonnum ongin góður start-
ur, tað nýggja landsstýrið
hevur fingið lutað frá sín-
um egna løgtingsmeiri-
luta.