Tíðindablaðið - 24.01.1975, Blaðsíða 6

Síða 6
TIÐINDABLAÐIÐ fríggjadagin 24. januar 1975
Stjórnarkreppa
í Portugal
Tveir flokkar í portu-
gisisku stjórnini hava
hótt við at taka seg
burturúr stjórnarsam-
arbeiðinum orsakað av
ósemju um eitt lógar-
uppskot viðvíkjandi
fakfeløgunum. Teir
báðir flokkarnir eru
fólkademokratamir og
sosialistaflokkurin.
Formaðurin í sosialista-
Mario Soares
flokkinum, Mario Soar-
es, uttanríkisráðharri,
hevur sagt, at flokkur
hansara fer at hava ein
fund sunpudagin, har
støða skal takast til,
um flokkurin skal halda
fram í stjórnini. Hann
sigur, at støðan í land-
inum er sera álvarslig.
Báðir flokkar halda, at
verður lógin samtykt,
fer hon at gera, at
kommunistamir fara at
fáa eitt ov stórt orð at
siga í fakfeløgunum.
Tað frættist fyrr í
vikuni, at stjómin var í
prinsippinum gingin
við til hetta uppskotið,
sum kommunistamir
hava sett fram um eitt
meginfelag fyri fakfel-
agsrørsluna.
Bardagar
í Rhodesia
Stjómin í Rhodesia sig-
ur, at undir, saman-
brestum millum stjórn-
arhermenn og partisan-
ar teir seinastu 9 dag-
amar hava 15 partisan-
ar latið lív. í kunngerð-
ini verður sagt, at part-
isanarnir halda fram at
stríðast í landnyrðings-
partinum av Rhodesia.
Samstundis sum hesi
tíðindi spyrjast verður
STUTT
UTTANEFTIR
roynt at fáa menn at
halda vápnahvildina,
sum kom í gildi fyri
seks vikum síðani.
Álvarsligar
avleiðingar
Norðurvietnam hevur
gjørt eina viðmerking
til tíðindini um, at am-
erikanski forsetin ætlar
at biðja amerikansku
kongressina um at játta
300 miljónir dollars af-
trat til hernaðarliga
hjálp til Suðurvietnam
og Kambodja. Ein
kunngerð frá uttanrík-
isráðnum i Hanoi sigur,
at amerikanska stjómin
heldur fram við at
binda USA uppaftur
meira hernaðarliga í
Suðureysturasia, hóast
avleiðingarnar av hes-
um kunnu gerast
álvarsligar. í kunngerð-
ini verður USA eisini
lagt undir at hava brot-
ið friðarsáttmálan, sum
var undirskrivaður í
Paris.
Vitjanin
avlýst
Fáar tímar áðrenn suð-
urafrikanski tíðindaráð-
harrin skuldi fara til
Rhodesia at vitja, var
vitjanin avlýst. I eini
kunngerð varð sagt, at
vitjanin var óneyðug í
løtuni. Tað varð ikki
nevnt í kunngerðini,
hvat ið var beinleiðis
grundin til avlýsingina,
men sagt varð, at
stjómin í Rhodesia hev-
ur góðkent hesa grund.
Eldur ásettur
13 doyðu
í Montreal í Kanada
eru 13 fólk deyð av ein-
um eldsbruna, sum pol-
itiið sigur var ásettur
við vilja. Tey 13 fólkini
— 10 menn og 3 kvinn-
ur — vóm funnin í
sama rúmi, og ein juke-
box stóð fyri hurðini, so
at tey ikki sluppu út.
Ein av monnunum varð
skotin í ryggin. í hes-
um rúminum komu
brotsmenn ofta saman,
og politiið sigur, at ein
av teimum deyðu hevði
verið vitni til eitt dup-
ultmorð í hesum sama
náttklubbi í november í
fjør.
I 1072 doyðu 37 fólk,
tá eldur varð settur á
ein annan náttklubb í
Montreal. Tveir mans
vórðu tiknir fyri at
hava sett eld á, og teir
fingu lívlangt fongsul
báðir fyri morð.
Kanska vil USA
varðveita høgan
prís á oljuni
Oljurík skiferløg í Rocky Mountains
fer sum frálíður at fáa
prísin í eina fasta, trygga
legu.
Ikki heilt
gott
Hetta sjónarmið, sum am-
erikanarar og serfrøðingar-
nir hjá OECD føra fram, er
bert partvíst rætt. Tað
gagnliga er, at príshækk-
ingin fær fólk at spara, og
at hon ger tað møguligt at
framleiða olju aðrastaðni.
Men ein av teimum
ringu avleiðingunum er, at
summi framleiðaralond,
sum ikki hóast alt eru so
væl fyri fíggjarliga, noyð-
ast at minka um fram-
leiðsluna fyri at halda prís-
inum uppi. Og tað hava
tey ikki ráð til.
Ein onnur avleiðing er,
at tey lond, sum ikki fram-
leiða og ongan møguleika
hava at framleiða olju,
koma illa fyri.
At enda er tað so ein
spurningur, um oljan sum
frálíður yvirhøvur verður
kappingarfør við aðra ork-
u.
Tað er ikki vist, at amerikanarar vilja
hava oljuprísin niður. í einari røðu 2.
januar segði Henry Kissinger uttanríkis-
ráðharri, at USA fór møguliga at leggja
uppí við hermegi, um arabaralondini
royna at køva tann vesturlendska bú-
skapin, men at oljuprísurin kundi ikki
føra til kríggj.
Chou En-lai
væntar
heimskríggj
Tað eru summir tíðinda-
menn, sum halda, at amer-
ikanarar als ikki vilja hava
ein lágan oljuprís. Fer
prísurin niður á 3 ella 4
dollars fyri tunnuna, so
veksur nýtslan, tað verður
neyðugt at innflyta meira,
og USA gerst meira heft
av teimum oljuframleið-
andi londunum. Hetta var
mannagongdin frá 1945 til
-73.
Nýtslan mink^r, um
prísurin er einar 11 dollars
fyri tunnuna. Hetta kann
eisini gera, at tað fer at
loysa seg hjá amerikanar-
um at framleiða olju í
Alaska, úti á havbotninum
og kanska eisini úr teimum
oljuríku skiferløgunum í
Rocky Mountains. Eftir
átta árum kunnu amerik-
anarar so kanska fara at
útflyta olju.
Følin fyri
prísbroyting
Arabararnir hava nógva
olju, og tað hevur ikki so
stóran týdning fyri teir,
um prísurin broytist eitt
sindur. Men amerikanska
framleiðslan tolir ikki væl
broytingar.
Um OPEC-Iondini lækk-
a prísin til 7 ella 8 dollars
fyri tunnuna, noyðast am-
erikanarar at gevast við
framleiðsluni, har hon er
dýrast, innflutningurin fer
aftur at vaksa, og USA
gerst aftur meira heft av
londunum í Miðeystri.
Amerikanarar noyðast tí
at virka fyri at halda olju-
prisinum høgum, um land-
ið — sum Ford forseti
hevur sagt — eftir nøkrum
árum skal verða ført fyri at
framleiða nóg mikið til
egna nýtslu. Hetta sama
sjónarmiðið er galdandi í
Bretlandi, Danmark og
Norra, sum fara at hava
uppaftur størri framleiðsl-
ukostnað av sínari olju enn
amerikanarar. Fellur prís-
urin, mugu hesi lond verja
sína framleiðslu, antin við
studningi ella við at
skamta innflutningin.
Til gagns fyri
allar partar
Serfrøðingar hjá OECD-
felagsskapinum í París
halda, at hækkingin av
oljuprísinum hevur gagnað
øllum. Framleiðaralondini
hava steðgað einum
vøkstri av nýtsluni, sum
ikki kundi halda fram. í
Vesturheiminum noyðast
vit at verða minni oyðslut
— og tað hevði verið ringt
at fingið fólk at spart, um
ikki prísurin fór upp.
Príshækkingin fer at
elva til óvanliga stóran
vøkstur í oljuframleiðsluni
aðrastaðni í heiminum, 'bg
henda økta framleiðslan
Tann fjórða tjóðskaparliga
fólkaráðstevnan í Kines-
iska Fólkaveldinum endaði
fyri nøkrum døgum síðani.
Á fundinum spáddi for-
sætisráðharrin Chou
En-lai nýggjan heimsbar-
daga. Hann segði:
- USA og Sovjetsam-
veldið eru í dag teir størstu
altjóða kúgararnir og mis-
brúkararnir, og hesi bæði
lond eru keldan til eitt
nýgg heimskriggj. Teirra
harða kapping má fyrr ella
seinni føra til heimsbar-
daga.
Fór illa við
russum
I einari frágreiðing skuld-
setir Chou En-lai Sovjet-
samveldið fyri at hava
gjørt viðurskiftini við Kina
verri, m.a. við undirgrav-
ingarvirki og við at elva til
ófrið á markinum.'
Hann skuldsetir eisini
Sovjetsamveldið fyri at
hava brotið eina avtalu,
sum hann og Kosygin for-
sætisráðharri gjørdu á
heysti í 1969 um, at bæði
londini skuldu hava her-
fólkið standandi á sama
stað fram við markinum.
Blíðari við
amerikanarar
Um viðurskiftini við USA
sigur hann, at ein grund-
leggjandi munur er til
staðar, men at viðurskift-
ini millum londini eru
batnað nakað tey seinnu
árini, av tí at báðir partar
hava virkað fyri hesum.
Chou sigur, at kapping-
in millum USA og Sovjet-
samveldið hevur breitt seg
til allan heimin, men at
Chou En-lai
hon er harðast í Evropa.
Kina styðjar royndirnar
hjá londunum í Vestur-
evropa at fylkjast ímóti
risaveldunum.
Tað ideologiska stríðið
millum kinesarar og russar
eigur ikki at føra við sær,
at londini ikki hava vanligt
diplomatiskt samband,
sigur forsætisráðharrin.