Samtíðin - 01.07.1935, Blaðsíða 25

SAMTÍÐIN
23
UM STAFSETNINGU A FORNSÖGUM.
EFTIR HALLDÓR KILJAN LAXNESS.
Þeim, sem einhvern tíma hafa séS
íslenskar fornsögur í handritum, mun
koma undarlega fyrir sjónir stafsetn-
ing sú, sem notuð er á þeim útgáfum
fornrita, sem ætlaðar eru íslenskum al-
menningi til lesturs, eins og til dæmis
útgáfum Fornritafélagsins. Stafsetn-
ingin á þessum útgáfum, hin svo
nefnda samræmda stafsetning, er
saman soðin af málfræðingum síðari
tíma, og er jafnfrábrugðin stafsetn-
ingu hinna gömlu handrita eins og
stafsetningu íslensks nútímamáls. —
„Samræmdur“ ritháttur finst ekki í
fornritunum, hann er nokkurs konar
esperantó, sem málfræðingar hafa
fundið upp sér til dundurs. Hann
hefir ekkert vísindalegt gildi, heldur
er hann þvert á móti fölsun á rithætti
hinna fornu skrifara. Þeir, sem ætla
sér að rannsaka sögu ritaðs máls á
íslandi, verða að fara í handritin sjálf
og gera rannsóknir sínar orð fyrir
orð, teikn fyrir teikn. Einu fullgildar
útgáfur vísindalegar af fornritunum
eru þær, sem prenta upp handritin
stafrétt, og þá auðvitað fyrst og
fremst ljósprentanir af handritunum.
Aðrar útgáfur, eins og til dæmis
útgáfur Fornritafélagsins, sem ætl-
aðar eru nútíma alþýðu til lesturs,
eiga aftur á móti að vera prent-
aðar með þeirri stafsetningu, sem
notuð er í landinu nú á dögum.
Fornmenn skrifuðu málið með sinni
stafsetningu, við skrifum sama mál-
ið með okkar stafsetningu. Útgáfur
fornritanna eiga að fylgja þeim breyt-
ingum sem stafsetningin tekur um
leið og tímarnir líða, því aðeins halda
þau áfram að vera ný og lifandi fyrir
íslenska lesendur öld fram af öld. Það
er fjandskapur við fornbókmentir
vorar að setja þær af stafsetningar-
ástæðum utan við lifandi ritmál þjóð-
arinnar, eins og það er á hverjum
tíma. Fornritin eru ekki upphaflega
skrifuð með neinni samræmisbund-
1884 og Sýslumannaævir Boga Bene-
diktssonar, enda er greininni ekki
ætlað annað hlutverk en það, að
benda á nokkur megineinkenni í kveð-
skap Bjarna í þeirri von, að þeir
æskumenn þjóðar vorrar, sem ekki
þekkja nema örlítið brot af kvæðum
hans, taki sig nú til og lesi meira af
beim sér til sálubótar. Kveðskapur
Bjarna er holt og hressandi lestrar-
efni, enda er það rétt, sem Kristján
Albertson segir í inngangsritgerð
sinni að úrvalsljóðum skáldsins 1934,
að Bjarni sé „einn höfðinglegasti,
karlmannlegasti andi, sem land vort
hefir alið, og heittrúaður á ágæti ís-
lensks kyns, á lífið og á guð“.