Samtíðin - 01.05.1944, Blaðsíða 10

6
SAMTÍÐIN
segja þetta, ég veit það, En er það
ekki allt of satt, og dæmin nærtæk
og deginum ljósari?
Það er vitað mál, að vér fslend-
ingar viljum fyrir hvern mun lesa
blöðin, viljum ekki án þeirra vera.
Þau flytja líka ýmislegt efni, sem
gagnlegt getur verið í daglegu lífi,
hagnýtar leiðbeiningar, fræðslugrein-
ir og fnásagnir ýmsar, sem fróðleg-
ar eru, og skemmtiefni til hugar-
léttis og hressandi hláturs. Er margt
af þessu góðra gjalda vert og ber
þess vott, að blaðamenn þá, er um
þessi efni fjalla, langar að leysa
lilutverk sitt vel af hendi og vinna
blaðalesendum það tvennt, sem á að
fara saman, að gleðja og gagna.
Sumir úr hópi vor blaðalesenda lesa
blöðin vegna þessa efnis, en eru
orðnir þreyttir og leiðir á þeim anda,
sem ræður i stjórnmálagreinunum.
Einhvers staðar hef ég lesið, að
erlendur fræðimaður á miðöldum, er
hét Giraldus Cambrensis, ef ég man
rétt, ritaði þessa þjóðarlýsingu um
íslendinga: „Þjóðin, sem býr þar,
er fámál og sannorð. Hún talar fátt
og stutt, og þarf ekki að sverja, því
að hún kann ekki að ljúga. Hún hef-
ir á engu slíka andstyggð sem lyg-
inni.“ |Hvað mundi sá gamli þulur
segja, ef hann væri nú á dögum og
ætti þess kost að kynna sér sumt i
umræðum íslenzkra blaða um vanda-
mál þjóðarinnar? Mundi ekki bless-
aður karlinn liugsa sig um tvisvar,
áður en hann gæfi oss íslendingum
tuttugustu aldarinnar svo glæsilegan
vitnisburð? En gaman væri, ef ís-
lenzku blöðin, et svo margir lesa,
vildu taka að sér forystuna í þeirri
siðabót, sem fram þarf að fara til
þess að vinna íslenzku þjóðinni
slíkan vitnisburð, er teljast má hið
hæsta hrós.
Hvernig eiga þá blöðin að vera?
Frá mínu sjónarmiði er þess fyrst
að óska, að allir, er blöðum stjórna
og rita í þau að staðaldri, sjái það
skýrt og skilji, að þeir eiga ásamt
öðrum áhrifamönnum og menning-
arfrömuðum þjóðarinnar, að vinna
að þjóðarþroska, efla vit og glögg-
skyggni lesenda, félagslegan skiln-
ing þeirra og samfélags-siðgæði, og
leggja með því óbrotgjarnan, traust-
an grundvöll þjóðræðisins og þjóð-
menningarinnar. Þeir eiga að kann-
ast við þá helgustu skyldu sína, að
setja heill alþjóðar um alla fram-
tið ofar flokkshagsmunum líðandi
stundar. Þeir geta trúað heitt og
fast á hugsjónir sinnar stefnu fjæir
þvi og sýnt þá trú sína með því að
kenna lesendum sínum að liugsa
skýrt og sjálfstætt um miálin sjálf,
í trausti þess að þau sigri með sín-
um góðu rökum. Láti þeir röksemd-
irnar og þekkinguna tala í hverju
máli, geta þeir orðið þjóð sinni þarf-
ir vegsögumenn i áttina til þess betra
framtíðarríkis, sem allir góðir Is-
lendingar vilja láta niðjum sínum
eftir. Þrejdi þeir því orðspeki og
rökfimi með snjöllum orðum á fögru
og skýru íslenzku máli. Eigi er að
sakast um, þótt sú viðureign á rit-
vellinum sé stórhögg og þunghögg,
þegar þvi er að skipta, ef aldrei er
höggið klækishöggi, heldur barizt
með réttum rökum. Eigi sakar, þótt
vopnin biti vel, ef vegið er beint
framan að og aldrei er eitur í eggjum.