Samtíðin - 01.05.1946, Blaðsíða 21

SAMTÍÐIN
17
Hér er sagt frd sálarástandi hermannsins, áöur en orrustan hefst.
T3 ÁÐINN OG REYNDUR hermað-
ur veit fullvel, að hver einasti
inaður er hræddur, áður en hann
leggur út í orrustu. Hendur hans
tilra, liann er þurr í hálsinum, og
hann verður alltaf að vera að kingja,
því að „hjartað er alveg komið upp
í munninn á honum.“ Hann hefur
enga eirð í sínurn beinum. Alltaf er
hann að gæta á úrið sitt, og svo er
hann í sífellu að ganga úr skugga
um, að riffillinn lians sé hlaðinn.
Nýliði, sem aldrei liefur áður á
vígvöll komið, kann að ímynda sér,
að hann einn sé svona kvíðafullur.
En það er nú öðru nær. Gamli her-
maðurinn er ekki hótinu betri. Og
sama máli gegnir um óvinina. En
þegar orrustan er liafin, víkur geig-
urinn fyrir ákafanum, haráttuhitan-
um upp á líf og dauða.
Tilhugsuniii um hardaga er ægi-
legust, þegar menn eru slíku óvan-
ir með öllu. Þegar hermaðurinn
venst skothríðinni og sprengingun-
um, venst því að horfa á menn engj-
ast sundur og saman i dauðateygj-
unum, öðlast liann smám saman
stvrk til að hjóða öllp þessu byrg-
inn. Það er ekki svo að skilja, að
ótti hans hverfi með öllu, en hon-
úm lærist smám saman að kefja
hann með því að hafa hugann allan
við sitt ægilega starf. Og ef hann er
vel vopnum búinn og veit, að hon-
um er í lófa lagið að tortima óvin-
um sínum, öðlast hann brátt nauð-
synlegt traust, sem útrýmir óttanum
að mestu leyti. Þá veit hann, að hrátt
muni það verða óvinur hans, sem
verða muni hræddur, svo -að um
munar.
Ef menn eru haldnir langvarandi
hræðslu, getur svo farið, að taugar
þeirra guggni algerlega. Hræðsla er
siðspillandi, heinlínis svívirðileg.
Hún útrýmir siðferðisþreki manna.
Hún getur látið menn stirðna upp,
gert þá óbifanlega eins og illa gerða
dauða hluti. Engu að síður getur
slíkt komið hermönnum að góðu
haldi, áður en þeir leggja út í eld-
inn. Það getur aukið á baráttuhæfni
þeirra, því að óttinn gerir manninn
hæfari til að berjast. Hjartað slær
hraðara og dælir hlóðinu örara út í
handleggi og fætur og til heilans,
þar sem súrefnis er þörf. §tarf
lungnanna örvast, blóðþrýstingur-
inn eykst. Hin mannlega vél — lík-
aminn — verður miklu starfhæfari
en ella. Og hræðslan gagnar ekki
einvörðungu einstaklingunum, held-
ur og hernum i heild sinni. Hún
hefur sama hlutverk og rauða Ijós-
ið á járnbrautunum; hún gerir að-
_ vart um yfirvofandi hættu og eykur
varfærni manna.
Það er stundum hýsna örðugt fvr-
ir hermann, sem er gagntekinn af
hræðslu, að leggja út í bardaga. Til
að byrja með virðist hræðslan ekki
ætla að hverfa. Á þessu er þjálfun
þeirri, sem hann hefur öðlazt við