Fréttablaðið - 20.02.2010, Síða 22

22 20. febrúar 2010 LAUGARDAGUR
UMRÆÐAN
Einar Steinn Valgarðs-
son skrifar um geð-
heilbrigðismál
Á vormánuðum stend-ur til að loka deild 14
á Kleppi, þar sem ég hef
starfað sem stuðnings-
fulltrúi frá 2007. Öllu
starfsfólki á deildinni, 27
manns, hefur verið sagt
upp frá og með 1. maí. Ástæð-
an fyrir þessu er sögð sparnað-
ur og endurskipulagning á heil-
brigðisþjónustu geðsjúkra. Fólki
sem hefur jafnvel unnið við geð-
svið árum saman við góðan orðstír
býðst nú að vera inni í 5% starfs-
mannaveltu og eiga forgang með
sumarafleysingar. Hin og þessi
störf eru nefnd sem fræðilegur
möguleiki en það er ekkert tryggt.
Eins og ástandið er, er ekki auð-
velt að ætla sér að vera vandlátur
og sjálfsvirðing og stolt eru samn-
ingsatriði.
Voru það þó smámunir miðað við
það að fæstir skjólstæðinga okkar
hafa fengið neina staðfestingu á
hvaða úrræði bjóðast þeim.
Orðrómur um fyrirhugaða lokun
deildarinnar hófst snemma, og
virtust flestir aðrir vita af henni en
við. Þegar okkur var loks tilkynnt
formlega um lokun var okkur sagt
að hún yrði snemma árið 2010 og
vorum við beðin um að segja sjúk-
lingum ekki frá að svo stöddu. Þeir
fréttu þetta síðar sama dag, þegar
fréttin lak í fjölmiðla.
Staðan virðist sem sagt sú að
fyrst hafi verið ákveðið að loka
deildinni, svo var starfsfólki sagt
upp og loks „unnið í málefnum
skjólstæðinga“. Hefði ekki verið
eðlilegra að tryggja þeim úrræði
áður en ákvörðun var tekin? Það
er markmið með starfsemi Klepps-
spítala að finna búsetu-
úrræði fyrir sjúklinga,
en deild 14 er langlegu-,
hjúkrunar- og endurhæf-
ingardeild fyrir sjúklinga
sem geta ekki verið í eigin
búsetu. Flestir þurfa þeir
pláss á hjúkrunarheimil-
um eða sambýlum. Marg-
ir þeirra hafa þurft að
bíða árum saman. Það
yrði óneitanlega kald-
hæðni örlaganna ef það
væri fyrst núna, við lokun
deildarinnar, að þeim byðust ein-
hver úrræði.
Það hefur lengi verið skorið
niður í heilbrigðiskerfinu, ekki
síst geðsviði, jafnvel í sjálfu góð-
ærinu. Góðærið var nefnilega ekki
fyrir alla. Nauðsynleg tæki hefur
vantað á deildir, nauðsynleg þjón-
usta er skert, starfsfólki er fækk-
að samhliða ráðningarbanni, aukið
álag, lokanir og lengri vegalengd-
ir fyrir fólk að bregðast við. Allt
skapar þetta aukna hættu.
Maður hlýtur að undrast for-
gangsröðun hjá ríkinu þar sem það
virðist kappsmál að skera niður í
heilbrigðis- og menntakerfi, sem
maður hefði ætlað að hvert manns-
barn sæi að væru grunnstoðir sér-
hvers samfélags, áður en fólk snýr
sér að öðru sem mætti fremur
missa sín. Ég tel að heilbrigði þjóð-
arinnar hljóti að vera mikilvæg-
ara en ríkisstyrkur við trúfélag,
ný samgöngumiðstöð í Vatnsmýr-
inni, listastyrkur eða endurreisn
bankakerfisins.
Sjúklingum, starfsfólki og
aðstandendum fer eins og fólk-
inu í hinni mögnuðu kreppusögu
Steinbecks, Þrúgum reiðinnar,
þegar það hafði verið rekið út á
guð og gaddinn af landi sínu í kjöl-
far þurrks. Þá var erfitt að benda á
sökudólg, einn benti á annan. Það
voru landeigendurnir. Það voru
bankarnir. Það var ríkisstjórnin.
Það var kreppan. Það var þurrk-
urinn.
Við erum í raun öll að upplifa
þetta. Einn bendir á annan. „Við
skulum ekki persónugera vand-
ann.“ Þá er betra að demba þessu
bara beint á þá sem síður geta
borið hönd fyrir höfuð sér, eins og
skjólstæðinga okkar, sem sumir
eiga varla aðra aðstandendur en
okkur starfsfólkið til að tala máli
þeirra, og geta vegna ástands síns
ekki allir tjáð sig.
Fólki hættir til að gleyma að líta
sér nær og fordómarnir og fáfræð-
in eru víða. Sér í lagi þegar kemur
að umræðu um geðsjúkdóma og
geðsvið, þetta er enn hálfgert
tabú.
Þeir sem eru heilir á geði mega
sannarlega teljast lánsamir. En
í flestum ættum má finna ein-
hverja sem eiga við geðræn vanda-
mál að stríða og flestir þekkja ein-
hverja sem eru í þessum sporum.
Að sama skapi ætti enginn að taka
geðheilsu sem gefnum hlut.
Í einni skáldsögu sinni lætur
rússneska stórskáldið Fjodor Dos-
tojevskí sögupersónu sína mæla
þessi orð: „Það má ráða menn-
ingarstig samfélaga af aðbúnaði
fangelsanna“. Ég efa ekki að Dos-
tojevskí hefði samsinnt mér í því
að menningarstig samfélaga megi
einnig ráða af aðbúnaði geðdeild-
anna.
Höfundur er stuðningsfulltrúi á
deild 14, hjúkrunar- og endurhæf-
ingardeild, á Kleppsspítala.
Mælikvarði menningar
UMRÆÐAN
Birgir Hermannsson
skrifar um umræðuna
um Icesave
Icesave hefur allt í gott pólitískt drama: mikl-
ir hagsmunir, sært þjóð-
arstolt, heitar tilfinning-
ar, orðspor einstaklinga
og valdatafl stjórn-
málaflokka. Við þess-
ar aðstæður má búast við því að
umræðan verði á köflum hávær
og vanstillt, þó síst sé það til eft-
irbreytni. Í Icesave málinu liggur
til grundvallar ólíkt hagsmuna-
mat í afar erfiðri stöðu, enda deilt
við erlend ríki um skuldauppgjör
og aðstoð við uppbyggingu lands-
ins. Frá upphafi hafa gengið á milli
manna brigsl um svik við hags-
muni þjóðarinnar, undirlægjuhátt
við erlent vald og ásakanir um að
andstæðingarnir séu talsmenn
útlendinga fremur en Íslendinga.
Nú hefur Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson formaður Fram-
sóknarflokksins bætt um betur
og krefst hreinsana í nafni þjóð-
arsamstöðu og þjóðarhagsmuna.
Formanni Framsóknarflokksins
líkar ekki skrif breska hagfræð-
ingsins Önnu Siberts og þvi beri
forsætisráðherra að reka hana úr
peningastefnunefnd Seðlabankans.
Hvað næst? Sérstök rannsóknar-
nefnd Alþingis um and-íslenskar
skoðanir?
Upphlaup Sigmundar Davíðs
kemur í kjölfarið á varasamri
þróun Icesave umræðunnar síð-
ustu vikurnar. Hér á ég ekki við
tilraun til samstöðu stjórnmála-
flokka um nýja Icesave samninga,
heldur tilraun Sigmundar Dav-
íðs og ýmissa annarra til að nota
slíka samstöðu til að þagga niður
önnur sjónarmið og sverta aðra
þátttakendur í umræð-
um sem svikara við mál-
stað þjóðarinnar. Þannig
þótti Sigmundi hið besta
mál að samninganefnd
Svavars Gestssonar væri
gagnrýnd með harkaleg-
um hætti, en þegar nefnd-
armenn svöruðu fyrir sig
var það fordæmt sem
svik. Þórólfur Matthías-
son prófessor hefur einn-
ig verið fordæmdur fyrir
svik, þegar málefnalegt
svar væri nær lagi. Nú orðið má
enginn tjá sig um Icesave nema
vera sammála Sigmundi Davíð
Gunnlaugssyni.
Kannski ber okkur að leiða upp-
hlaup Sigmundar Davíðs hjá okkur,
taka það sem útrás fyrir óstöðugt
tilfinningalíf hans fremur en mál-
efnalega umræðu. Það er einhver
Bjarnfreðarson í formanni Fram-
sóknarflokksins þegar Icesave er
annars vegar, einhver innibyrgð
reiði sem þarf að brjótast fram.
Þessu má sýna samúð. Hjá hverj-
um kallar Icesave beinlínis fram
jákvæðar tilfinningar? Aðför for-
manns Framsóknarflokksins að
opnu og frjálslyndu samfélagi er
þó alvarlegra en svo að undir því
verði setið. Málið snýst um meira
en Icesave, sjálft tjáningarfrelsið.
Formaður Framsóknarflokksins
verður að útskýra mál sitt betur.
Pólitískar hreinsanir geta vart
verið í samræmi við stefnuskrá
Framsóknarflokksins. Eða hvað?
Höfundur er
stjórnmálafræðingur.
Sigmundur Davíð
Potta- og pönnubúðin þín
Rúmlega 100 tegundir í boði! Allar með afslætti!
Komdu á potta- og pönnudaga og sparaðu þúsundir!
Stórir pottar • litlir pottar • skaftpottar • þrýstipottar
fonduepottar • gufusuðupottar • djúpar pönnur
grunnar pönnur •pottapönnur • grillpönnur •wok-pönnur
pönnukökupönnur • ál • stál • pottjárn • keramik • teflon • títan
Pottar Pönnur!
Sparaðu þúsundir, yfir 100 tegundir í boði en aðeins í nokkra daga.
20-50% afsláttur
af ÖLLUM pottum & pönnum
Nýtt kortatímabil
BIRGIR
HERMANNSSON
EINAR STEINN
VALGARÐSSON
Ég tel að heilbrigði þjóðarinn-
ar hljóti að vera mikilvægara
en ríkisstyrkur við trúfélag, ný
samgöngumiðstöð í Vatnsmýr-
inni, listastyrkur eða endur-
reisn bankakerfisins.
Nú orðið má enginn tjá sig um
Icesave nema vera sammála
Sigmundi Davíð Gunnlaugs-
syni.