Samtíðin - 01.06.1970, Blaðsíða 22

18
SAMTIÐIN
Ingóifur Davíðsson: Ur ríli náttiírunnar
*
\ Jótlandsheiðum og Gefjunargrund
FYRIR nokkrum árum tók ég þátt í fræðslu-
ferð um þvert og endilangt Jótland og hafði
gaman af að sjá, hve geysiólíkt landið þar
er okkar gamla Fróni. Jótland er að kalla má
allt grænt, hvert sem litið er, flatlendi og
öldur á víxl, með vötnum og tjörnum hér og
hvar, en skógarlundi á hæðum. Bæta hin 15
—35 m háu tré talsvert upp fjallaleysið í aug-
um okkar íslendinga. Hvarvetna bylgjaðist
korn á ökrum í hægri vestangolunni, en inn-
an um sáust fagurgular skákir af sinnepi.
Þótt veðrátta í Danmörku sé miklu mild-
ari en hér, finnst Dönum ekki veita af sem
mestu skjóli og rækta hvarvetna löng skjól-
belti til hlífðar ökrum og görðum. Heita má,
að skógarlundur skýli sérhverjum sveitabæ,
og hér bíta kindur ekki nýgræðinginn, þvi
að fé er fátt og haft í girðingum. Garðarnir
eru þar rétthærri en gripirnir.
Józku heiðarnar eru varla til lengur. Nú
eru þarna í staðinn komin akurlendi og barr-
skógar. Land er víða sendið, og sjást æva-
fornir „kappahaugar" á mörgum hólum.
Segja Danir, að þarna hljóti að hafa verið
þéttbýlt til forna, kannske vegna þess að til-
tölulega auðvelt hafi verið að vinna hinn
sendna jarðveg og breyta honum í akurlendi
með frumstæðum verkfærum. Sandurinn var
betri viðureignar en þéttur leirinn á eyjun-
um. Sums staðar sjást leifar fornra konunga-
herbúða og víkingaborga, og virðast þær
mjög sniðnar eftir forn-rómverskri fyrirmynd.
Sýnir það, að snemma hefur verið verzlun
og samgöngur við Suðurlönd. Frá þessum
slóðum hófu sennilega Kimbrar og Teutónar
hin frægu herhlaup sin á Rómaveldi.
Önnur gömul mannvirki, sem mikið ber á,
eru kirkjur, margar um 800 ára gamlar,
hlaðnar úr granítsteinum og margar prýdd-
ar fögrum kalkmálverkum að innan. Þá hef-
ur verið mikil trúar- og kirkjubyggingaöld.
Flest hús eru nú úr rauðum eða gulum múr-
steini, og fara þau mjög vel við grænt um-
hverfið.
Konur sátu víða með handavinnu sína úti
í görðum, og skellir heyrðust í tréklossum
barnanna. Oft er matazt og drukkið kaffi úti
í garði, svartþrösturinn syngur allan dag-
inn, en gráspörvar hoppa milli borðanna á
útiveitingastöðum. Víðast er skammt tii
skógar.
í Kaupmannahöfn var heitt í veðri og
fólkið léttklætt. Bekkir voru slímugir af
„hunangsdögg" þlaðlúsa. Greinar hárra hengi-
bjarka blakta í golunni, en þráðbeinir poplar
gnæfa eins og súlur yfir hús og skógarlundi.
Litagleði er mikil. Eldrauð blöð beykis sjást
langt að og varð mér starsýnt á tvö 20 m há
blöð beykis í „Kongens Have“. Stór silfur-
víðitré skína líkt og silfur. Hafið þið séð
silfurlitinn á Alaskavíðinum í golu? Fagurt
þótti mér líka í súlnahöllum sjálenzku beyki-
skóganna. Þar lita anemónur skógargrunn-
inn snjóhvítan á vorin. Mér brá, þegar frosk-
ar tóku langstökk upp úr laufdyngjunni í
skóginum. Það er líkt og þegar hrossagaukur
þýtur upp undan fótum manns. „Kúk, kúk“,
galaði gaukurinn hátt í trjátoppi. Þungur lauf-
þyturinn minnti mig á sjávarnið heima.
„Ég gét ekki andað hér,“ varð ungum
íslendingi að orði, þegar hann kom í dimm-
leitan greni-nytjaskóg úti á heiðunum. En
menn venjast fljótt skógunum, og þeim fer
að þykja vænt um þá. Okkur vantar hvar-
vetna skjólbelti og skógarlunda á holtin okk-
ar. íslenzk fjöll klæðast aldrei skógi.
Töhum að akkur i úkvœðisvinnuz
Eldhúsinnréttingar úr harðviði og harðplasti í mörgum litum.
Teikningar eftir vali kaupenda innifaldar í verðinu. Vönduð vinna
J. P. IIMIMRÉTTIIMGAR HF.. Skeifan 7, Reykiavík. - Sími 31113