Fréttablaðið - 21.07.2010, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 21. júlí 2010 13
Við gerð síðustu fjárlaga gerðu mennta- og menningarmála-
ráðuneytið og fjárlaganefnd alvar-
leg mistök þegar framlög ríkisins til
kvikmyndasjóða voru skorin niður
um 250 milljónir króna.
Ætlunin var að lækka útgjöld
ríkisins en ný rauð skýrsla um fjár-
mögnun íslenskra kvikmynda sýnir
ljóslega að tekjur ríkisins lækkuðu
a.m.k. jafn mikið niðurskurðinum.
Sparnaðurinn var því minni en eng-
inn – en skaðinn verulegur.
Samkvæmt rauðu skýrslunni
hefði kvikmyndaframleiðsla á
Íslandi verið um 1600 milljónum
króna meiri á þessu ári ef niður-
skurðurinn hefði ekki komið til.
Þessar kvikmyndir hefðu fengið um
100 milljónir króna í endurgreiðslu
frá iðnaðarráðuneytinu (til viðbót-
ar við þær 250 sem komið hefðu úr
kvikmyndasjóðum) svo þessi fjár-
festing ríkisins í kvikmyndaiðnað-
inum hefði numið 350 milljónum
króna.
Launaskattar af þessari starf-
semi hefðu numið 360 milljónum
eða aðeins hærri upphæð en fram-
lög ríkisins. Eru þá ótaldar aðrar
beinar og óbeinar tekjur hins opin-
bera af þessari atvinnustarfsemi.
Sparnaður ríkisins af þessum
„niðurskurði“ er með öðrum orðum
minni en enginn!
Skaðinn sem niðurskurðurinn
hefur valdið er hins vegar margvís-
legur; í efnahagslegu tilliti höfum
við misst af um 600 hundruð millj-
ónum í erlendum fjárfestingum sem
þessi kvikmyndaframleiðsla hefði
dregið til landsins. Launagreiðslur
upp á um 1200 milljónir eru farnar
út um gluggann sem jafngildir um
200 störfum. Auk þess mun draga
úr landkynningu á næstu misser-
um því íslenskar kvikmyndir gegna
veigamiklu hlutverki á því sviði.
Menningarlegi skaðinn er sá að
við höfum nú tapað tveimur íslensk-
um bíómyndum, fimm til tíu heim-
ildarmyndum og tveimur leiknum
íslenskum sjónvarpsþáttaröðum,
sem nýlega var farið að framleiða
hérlendis – og við höfum ekki sparað
eina krónu!
Vissulega kemur niðurskurður
kvikmyndasjóða fram sem sparn-
aður í menningar- og iðnaðarráðu-
neytum, en tekjutapið í fjármála-
ráðuneytinu er a.m.k. jafn mikið
og því er ekki um neinn sparnað
að ræða – aðeins fjárhagslegan og
menningarlegan skaða.
Við fjárlagagerð á Írlandi á síð-
asta hausti gerði ríkisstjórnin þar
tillögu um mikinn niðurskurð til
kvikmyndasjóða líkt og gert var hér
á landi. Munurinn er sá að þar á bæ
var þingnefnd falið að skoða málið
og niðurstaðan var sú að hætt var
við að skera kvikmyndasjóðina niður
eins og tillagan gerði ráð fyrir.
Á Íslandi var hins vegar flanað
út í þennan „niðurskurð“ að óathug-
uðu máli með hörmulegum afleið-
ingum fyrir atvinnugrein sem
getur skilað þjóðarbúinu góðum
tekjum og skapað skemmtileg störf
við framleiðslu á íslenskum menn-
ingarafurðum.
Rauða skýrslan sýnir staðreynd-
ir málsins svart á hvítu svo spurn-
ingin sem við stöndum frammi fyrir
núna er þessi: Getur áhugafólk um
vitræn vinnubrögð í stjórnsýslunni,
unnendur íslenskrar menningar og
fólkið sem starfar í kvikmyndaiðn-
aðinum treyst því að sömu mistökin
verði ekki gerð aftur í haust?
Óskýrar leikreglur eru að hrjá íslensku þjóðina á öllum víg-
stöðvum þessar stundirnar. Ber
þar fyrst að nefna að allt fjár-
málakerfið er í uppnámi vegna
þess að gengistryggð lán voru
talin lögleg og dæmd lögleg í
héraðsdómi og svo dæmd ólögleg
í Hæstarétti. Þarna tel ég að lög
nr. 38 frá 2001, „Lög um vexti og
verðtryggingu“, séu óskýr þar
sem stendur að „heimilt er að
verðtryggja sparifé og lánsfé sé
grundvöllur veðtryggingar vísi-
tala neysluverðs“. Þarna þurfti
að grafa upp „anda laganna“ til
að skilja að öll önnur trygging
sé óheimil samkvæmt lögunum.
Af hverju stóð þá ekki í lögun-
um að EINUNGIS væri heimilt
að verðtryggja með neysluvísi-
tölunni?
Önnur nærtæk dæmi um
óskýrar leikreglur er greiðslu-
þátttaka Landsvirkjunar í skipu-
lagsmálum svæða við mögulega
virkjunarstaði í Neðri-Þjórsá,
kæra á útboði Landsvirkjunar
á virkjunarframkvæmdum við
Búðarháls, kæra á útboði Vega-
gerðarinnar á vegaframkvæmd-
um á Suðurlandsvegi og síðast
en ekki síst Magma-málið.
Klúðrið með gengistryggðu
lánin er rétt að byrja burtséð frá
því hvernig þau verða reiknuð í
uppgjöri aðila, því allir þeir sem
hafa misst fyrirtæki sín, bíla
eða aðrar eignir íhuga nú stöðu
sína og munu leita leiða til að fá
leiðréttingu mála sinna.
Varðandi óskýra dóma, þá vil
ég nefna títtnefndan Hæstarétt-
ardóm nr. 153/2010, Lýsing gegn
Jóhanni og Trausta þar sem
stefndu, Jóhann og Trausti, voru
sýknaðir af kröfum stefnanda,
Lýsingar. Þar stendur í kafla
III í dómi héraðsdóms (sem
var staðfestur af Hæstarétti)
að „tenging skuldbindinga við
gengi erlendra gjaldmiðla telst
því til verðtryggingar í skiln-
ingi VI. kafla laga nr. 38/2001“.
Síðar segir í kafla III: „Grund-
völlur verðtyggingar samkvæmt
samningi aðila, þ.e. ákvæði 4. og
7. gr. samningsins um gengis-
tryggingu, er því í andstöðu við
VI. kafla laga 38/2001 og því
ógild.“ Síðasta afgerandi setn-
ingin í dómnum hljóðar svo:
„Samningurinn er á hinn bóginn
ekki ógildur í heild sinni.“ Þarna
finnst mér, ólögfróðum mannin-
um, augljóst hvað þessi dómur
segir, nefnilega að ólögleg geng-
istrygging telst til verðtrygging-
ar í skilningi VI. laga nr. 38/2001
og því hlóta þessi gengistryggðu
lán sem flokkast með lánum
þeim sem Hæstiréttur fjallaði
um í dómi nr. 153/2010 að vera
verðtryggð og að á þau falli
samningsvextir lánanna. Þessa
niðurstöðu tel ég enda vera eðli-
lega og sanngjarna í stöðunni og
ekki er hægt að segja að hún sé
viðkomandi neytendum í óhag
þar sem þeir eru að borga u.þ.b.
helmingi lægri vexti af þess-
um lánum miðað við meiri hluta
landsmanna sem tóku „lögleg“
verðtryggð lán á sínum tíma.
Þar sem útreikningar þeir
sem sýndir hafa verið varðandi
gengistryggðu lánin og mismun-
andi uppgjör þeirra eru óljósir,
vil ég hér sýna hvernig 10 m.kr.
kúlulán tekið í júní 2007 lítur út
í júní 2010:
Gengistryggt lán (50% sviss-
neskir frankar og 50% jen) með
3,5% vöxtum stæði í 27,5 m.kr.
Samkvæmt túlkun flestra
sem tóku þessi gengistryggðu
lán stæði lánið í 11,1 m.kr., þ.e.
það væri ótryggt með 3,5%
vöxtum.
Samkvæmt því sem ég tel
að dómur nr. 153/2010 segi, þá
stæði lánið í 14,9 m.kr, þ.e. verð-
tryggt með 3,5% vöxtum.
Lánakjör sem meirihluti
landsmanna býr við, þ.e. verð-
tryggingu og áætlaða 7% með-
alvexti reiknast til að standa í
16,4 m.kr.
Á þessum samanburði sést
hversu háar upphæðir liggja hér
undir og finnst mér persónulega
jafn óréttlátt að svona kúlulán
standi annars vegar í 27,5 m.kr
og hins vegar í 11,1 m.kr.
En þetta mál verður óleyst
fram á haust, og þá er að vona
að dómur komi fram sem verður
ekki óskýr.
Óskýrar leikreglur
Gengistryggð lán
Bjarni
Gunnarsson
verkfræðingur
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
– Afslátt eða gott verð?
Kletthálsi Rvk
Akureyri
Suðurnesjum
Húsavík
Flúðir
Stigar og tröppur
til allra verka
HOLTAGÖRÐUM GLÆSIBÆ KRINGLUNNI SMÁRALIND WWW.UTILIF.IS
Meiri upplýsingar um úrvalið á www.utilif.is
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/U
T
I
50
91
6
07
/1
0
High Peak Ancona 5 manna
Rúmgott fjölskyldutjald. Vatnsvörn 3.000 mm.
Yfirlímdir saumar. Dúkur í fortjaldi. 2 inngangar.
Hæð 190/200 cm.
Verð 52.990 kr.
High Peak Como 6 manna
Tvískipt innratjald með fortjaldi á milli.
Vatnsvörn 2.000 mm. Yfirlímdir saumar.
Hæð 200 cm.
Verð 39.990 kr.
High Peak Nevada 3 manna
Sígilt 3 manna kúlutjald með fortjaldi.
Vatnsvörn 2.000 mm. Yfirlímdir saumar.
Hæð 120 cm.
Verð 16.990 kr.
Tjaldaúrvalið er í Tjaldalandi
Tjaldaland
Uppsett tjöld
til sýnis alla
virka daga
frá kl.10-17.
Öll helstu merkin í tjöldum
Sömu mistökin aftur?
Framlög til kvikmyndagerðar
Björn B.
Björnsson
kvikmyndaframleiðandi