Fréttablaðið - 06.09.2010, Síða 12

12 6. september 2010 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Guðbjartur Hannesson vill endurskilgreina
hlutverk ríkisins.
Ákall um einka-
væðingu?
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Baltasar Kormákur og Sögn ehf kynna
KJARTAN GUÐJÓNSSON
ÓLAFÍA HRÖNN JÓNSDÓTTIR
Kvikmynd eftir Grím Hákonarson
FRUMSÝND 17. SEPTEMBER
Efnahagur
Íslands
Ragnhildur
Sverrisdóttir
talsmaður
Novators
Felst einhver kyrrstaða í uppgjöri skulda?
Í fréttum í framhaldi af skuldauppgjöri
Björgólfs Thors Björgólfssonar er nán-
ast látið liggja milli hluta að hann gekk
frá samningum við innlenda og erlenda
banka um greiðslu á skuldum sínum. Lán-
ardrottnar hans fengu reiðufé, húseign-
ir, eignarhluti í sumum fyrirtækjum, arð
og væntanlegan söluhagnað af öðrum. Í
sumum tilvikum var lengt í lánum, en þau
bera þá að sjálfsögðu vexti. Nú gapir hver
upp í annan og fullyrðir að gerður hafi
verið einhvers konar „kyrrstöðusamn-
ingur“ við Björgólf Thor og í því felist að
hann geri ekkert og bankar enn minna!
Það sem virðist valda mestum mis-
skilningi –og gerir að verkum að skulda-
uppgjör Björgólfs Thors er lagt að jöfnu
við skuldaflótta annarra – er umræða um
persónulegar ábyrgðir Björgólfs Thors.
Eins og hann skýrði sjálfur frá í viðtali
við Viðskiptablaðið í lok júlí gátu bank-
ar hæglega gengið að þessum ábyrgðum
og þar með keyrt hann í þrot. Það ákváðu
þeir hins vegar að gera ekki, enda hefðu
heimtur þá orðið lélegar, eignir farið
á brunaútsölu og verðmæti gufað upp.
Þess í stað fóru bankar þá leið að fresta
ábyrgðunum þar til uppgjör hefur átt sér
stað. Er ekki augljóst, að bankar ganga
ekki að þessum ábyrgðum þegar búið er
að semja um hvernig þeir fá greitt? Og
greitt að fullu, í stað þess að fá brot af því
sem þeim ber?
Af einhverjum ástæðum telja sumir
sæmandi að leggja fullt skuldaupp-
gjör eins manns að jöfnu við kyrrstöðu,
athafnaleysi, dugleysi og vaxtaleysi ann-
arra. Hefur þó verið upplýst, að fyrir
utan að leggja fram yfirlit yfir allar eigur
sínar opnaði Björgólfur Thor sjóði, sem
lánardrottnar hefðu aldrei getað fengið
aðgang að með öðru móti, og notaði fé í
þeim til greiðslu skulda.
Þessum sjóðum hefði hann getað haldið
og dregið úr þeim milljarð hér og milljarð
þar, til kaupa á fyrirtækjum eða lúxusí-
búðum. Hann lýsti því hins vegar yfir að
hann kærði sig ekki um að vera á eilífum
flótta frá samfélaginu, heldur vildi gera
skuldir sínar upp.
Er ekki hægt að finna einhver skýrari
dæmi um ábyrgðarleysi og kyrrstöðu?
Ábyrgðarleysi og kyrrstaða
Þ
ótt breytt ríkisstjórn hafi á sér ákveðnara svipmót vinstri
stjórnar eftir að utanþingsráðherrarnir voru settir út úr
henni, flytur hinn væntanlegi velferðarráðherra, Guð-
bjartur Hannesson, ekki hefðbundinn boðskap vinstri-
manna um skattahækkanir til að standa undir velferðar-
þjónustunni. Í viðtali við Fréttablaðið um helgina lagði Guðbjartur
þvert á móti áherzlu á að skera yrði niður í þjónustu ríkisins og í
raun skilgreina hlutverk þess upp á nýtt.
Fyrir þetta geta skattgreiðendur sjálfsagt þakkað því að
þegar félags-, trygginga- og heilbrigðismál hafa verið sameinuð
í einu ráðuneyti fer Guðbjartur
Hannesson með hartnær helming
allra ríkisútgjaldanna, að frátöld-
um vaxtagjöldum sem næstu árin
verða mikil byrði á ríkissjóði.
Guðbjartur Hannesson hefur
verið formaður fjárlaganefndar
og er sem slíkur vonandi raun-
sær á viðkvæm mál eins og þá
staðreynd, að þegar á móti blæs
í efnahagslífinu fjölgar öryrkjum, sem þiggja framfærslu sína af
skattfé. Ráðherrann segir að setja þurfi markmið um lágmarks-
framfærslu og tryggja að þjónusta við bótaþega sé í lagi, en bætir
við: „Við þurfum að hvetja fólk til sjálfsbjargarviðleitni, að sækja
vinnu og taka þátt í samfélaginu en að það treysti ekki bara á að
fá bætur og félagslega þjónustu. Það er öryggisnet en ekki lífsmáti
nema maður komist ekki hjá því. Því hugarfari þurfum við að breyta
og það hefur mikilli orku verið eytt í starfsendurhæfingu.“
Þetta viðhorf hefur því miður ekki alltaf átt upp á pallborðið í
flokkunum, sem nú mynda ríkisstjórn. Þar hefur verið lögð meiri
áherzla á að tryggja stuðninginn við bótaþega, með tilheyrandi
kostnaði fyrir skattgreiðendurna, en að reyna að fækka þeim og
koma sem flestum aftur á vinnumarkað þannig að kostnaður skatt-
greiðendanna fari ekki úr böndunum. Í sumum nágrannaríkjum
okkar, til dæmis Svíþjóð, hefur verið mjög sársaukafullt að vinda
ofan af velferðarkerfi sem var farið úr böndunum.
Ríkisstjórnin stendur ekki frammi fyrir neinu smáverkefni í
niðurskurði ríkisútgjaldanna. Jafnkaldhæðnislegt og það er, þarf
vinstristjórn nú að vinda ofan af ábyrgðarlausri útgjaldaaukningu,
fjölgun ríkisstofnana og ríkisstarfsmanna sem átti sér stað í tíð
ríkisstjórna sem einhverra hluta vegna voru stundum kenndar við
frjálshyggju. Þrátt fyrir einkavæðingu ríkisfyrirtækja og -stofnana
blés ríkið út.
Í Fréttablaðsviðtalinu segir Guðbjartur Hannesson: „Ef við for-
gangsröðum upp á nýtt getum við svo hætt að borga ýmislegt sem
við eigum ekkert endilega að borga sem ríki heldur sem einstakl-
ingar – það sem við getum kallað hálfgerðar skrautstofnanir sem
hafa orðið til í góðærinu.“ Hann fékkst ekki til að nefna einstök
dæmi en sagði ríkið hafa verið duglegt að eyða. „Ég ætla ekki að
nefna nein nöfn því að það er viðkvæmt, en í rauninni þurfum við
að hugsa upp á nýtt fyrir hvað ríkið á að standa. Hvað ætlum við
að tryggja og hvað ekki?
Einelti fjölmiðla
Prestar hafa tjáð sig sitt á hvað í
fjölmiðlum um málefni kirkjunn-
ar undanfarið í tengslum við mál
Ólafs Skúlasonar. Þá hefur einnig
verið greint frá því í fjölmiðlum
að metfjöldi fólks hafi sagt sig úr
þjóðkirkjunni síðustu vikur. Örn
Bárður Jónsson, sóknarprestur
í Neskirkju, var ósáttur við
þennan fréttaflutning og
sagði í gær að fjölmiðlar
kyntu undir úrsögnum
og leggðu kirkjuna í
einelti. Messan var ein-
mitt flutt í fjölmiðli – var
útvarpsmessa á
Rás 1.
Karl og Sigríður
Sigríður Guðmarsdóttir, sóknarprest-
ur í Grafarholtssókn, er meðal þeirra
presta sem hafa tjáð sig um mál
fyrrverandi biskups. Hún sagði síðast
í viðtali við Ríkisútvarpið á laugar-
dagskvöldið að hún teldi að Karl
Sigurbjörnsson biskup ætti að víkja
úr embætti. Taldi hún megna
óánægju með það hvernig
biskup hefði komið fram í
fjölmiðlum undanfarið, í
tengslum við mál Ólafs
Skúlasonar. Þetta er þó
ekki í fyrsta skipti sem
Sigríður er óánægð
með Karl og hans
verk.
Ekki alveg hlutlaus
Árið 2003 sótti Sigríður um embætti
sendiráðsprests í London en hlaut
ekki stöðuna. Jafnréttisnefnd kirkjunn-
ar komst að því að brotið hefði verið
gegn jafnréttisáætlun og dómstólar
komust árið 2006 að þeirri niður-
stöðu að jafnréttislög hefðu verið
brotin með skipuninni, því Sigríður
hafi að minnsta kosti verið jafn hæf
og karlmaðurinn sem var ráðinn. Sá
er tengdasonur biskupsins. Hún fór
fram á 42 milljónir í skaðabætur
frá kirkjunni en fékk að lokum 1,6
milljónir á síðasta ári. Það er því
spurning hvort það sé algjör-
lega hlutlaust mat prestsins
að biskupinn þurfi að víkja.
thorunn@frettabladid.is