Fréttablaðið - 03.01.2011, Blaðsíða 16

16 3. janúar 2011 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
FRÉTTIR VIÐSKIPTI ÍÞRÓTTIR LÍFIÐ UMRÆÐAN
MEIRI
UMRÆÐA
Helgi magri nam land milli Sigluness og Reynisness, segir Landnámabók.
Reynisnes er þá Gjögurtá austan Eyja-
fjarðar yst. Heitið Reynisnes var notað
öldum saman (reynir finnst í Fossdal innan
við Gjögurinn).
Þeir Þingeyingar koma sér ekki saman um
heiti á skagann austan Eyjafjarðar.
Ein hugmyndin er Reynisnes. Í heiðnum
sið var helgi á reyninum, hann kallaður björg
Þórs, segir Snorri. Helgi magri var írskur í
móðurætt og að uppeldi, sagður blandinn í
trú sinni, kristinn en treysti á Þór í hafi.
Helgi og kona hans Þórunn Ketilsdóttir
voru fyrsta vetur sinn á Hámundarstöðum.
Helgi gengur upp á fjall til að sjá yfir hér-
aðið. Það kallar hann Sólarfjall. Ekki er vitað
nú hvert það fjall var.
Lítt sér af Kötlufjalli inn til Eyjafjarðar-
héraðs. Yfirsýn yfir hérað er best af Kald-
bak, staða þess fjalls veldur því; og hæð
fjallsins því, að þar kemur sól upp snemma.
Sólarfjall er þá frekar Kaldbakur. Líklega
felur heitið Sólarfjall í sér trúarlega skír-
skotun.
Sögn er að Helgi léti drösla galdrakerlingu
upp á Kötlufjall og grýta þar í hel, það gerir
maður ekki á neinu sólarfjalli.
Helgi og Þórunn hyrna eru einn vetur á
Bíldsá austan fjarðarbotns. Þá ákveða þau að
setjast að í Kristnesi, þurfa þá að fara vestur
yfir frjósama óshólma Eyjafjarðarár.
Á leiðinni, í hólmunum, verður Þórunn
léttari. Fædd er mær, nefnd Hólmasól, Þor-
björg hólmasól.
Óshólmar fljótanna bera í sér frjósemi
jarðar. Þess vegna er barnið borið þar,
sagan höfð þannig; tvöföld tenging við frjó-
semi. Það glittir í frjósemisdýrkun, sem
á margt sameiginlegt með sólardýrkun.
Afkomendur þeirra gömlu hjónanna, Helga
og Þórunnar, höfðu átrúnað á frjósemis-
goðinu, Frey. Á sólguðinn treysti Þorkell
máni, Reykvíkingur inn, venslaður Þórunni.
Gömul kona bjó í Ólafsfirði, alin upp
á Látraströnd, og þurfti hún að leiðrétta
krakkana á Ólafsfirði þegar þeir töluðu um
Látrastrandarfjöll: „Þetta heita Sólarfjöll,“
sagði hún.
Við landnám um Eyjafjörð gerði Helgi
elda við ósa. Enn koma ósar fljótanna við
sögu. Keltar voru víðförlir, höfðu kynni af
heimspeki og heimssýn fjarlægustu þjóða.
Vel fer saman kristni og trú á öfl náttúrunn-
ar. Frásagan af landnámi Helga og Þórunnar
um Eyjafjarðarhérað er sérstæð, þó eru
tengsl við landnám í Vatnsdal.
Ég styð þá hugmynd að skaginn milli Eyja-
fjarðar og Skjálfanda verði nefndur Reynis-
nes.
Reynisnes austan Eyjafjarðar
Pistill
Valgarður
Egilsson
læknir
Í
áramótaræðum og -greinum stjórnmálaleiðtoga, forseta og
biskups Íslands mátti greina sameiginlegan, jákvæðan tón og
ákall um uppbyggilegri þjóðfélagsumræðu á nýju ári.
Ólafur Ragnar Grímsson forseti sagði í sínu ávarpi að nú
væru rösk tvö ár frá hruni bankanna og „tímabært að við
hættum að láta illmælgi og hatursfulla orðræðu hamla för. Böl-
móður getur gert að engu áform um umbætur,“ sagði forsetinn.
Hann sagði að vissulega yrði að láta þá sem brotið hefðu lög standa
reikningsskil gerða sinna. En forsetinn kallaði eftir þáttaskilum:
„Við skulum taka höndum saman,
hefja nýja för, reynslunni rík-
ari, gagnrýnni í hugsun, vitrari
vegna mistakanna og með hin
góðu gildi í veganesti.“
Biskup Íslands, Karl Sigur-
björnsson, sagði í nýársprédikun
sinni að það væri „stórháskalegt
ef hreyfiaflið andspænis áföllum
þjóðlífsins verður hin óhelga
þrenning: reiði, hatur og hefnigirni.“ Biskup hvatti fólk til að taka
fremur „höndum saman í sátt og samstöðu til uppbyggingar samfé-
lags og menningar gagnkvæmrar virðingar, heilinda og trausts.“
Sama viðhorf mátti greina í áramótagreinum stjórnmálaleiðtog-
anna hér í Fréttablaðinu. Meira að segja foringjar stjórnarandstöð-
unnar, sem segja má að hafi það hlutverk að vera neikvæðir í garð
sitjandi stjórnar, telja komið nóg af neikvæðninni.
Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði
þannig að við lok gamla ársins mætti finna sterkt fyrir þeirri von
fólks að nýja árið geymdi betri tíma. „Til þess er ætlast að okkur
takist betur en raunin varð á líðandi ári að leggja til hliðar óein-
ingu og sundurlyndi sem því miður hefur einkennt þjóðfélagsum-
ræðuna frá hruni. Eigi von okkar um betri tíð að rætast verða allir
að leggjast á eitt,“ sagði Bjarni.
Sama sinnis var Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, formaður
Framsóknarflokksins, sem sagði í sinni grein: „... umræða um
þjóðfélagsmál á Íslandi er föst í „niðurrifsspíral“. Afleiðingin er
sú að samfélagið hefur ekki nýtt þau uppbyggingartækifæri sem
hafa verið til staðar ... Á árinu 2011 kemur í ljós hvort við festumst
í niðurrifsspíralnum eða snúum dæminu við og hefjum uppbygg-
inguna.“
Foringjar stjórnarflokkanna voru ekki eins uppteknir af því að
hafna neikvæðri umræðu, en Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráð-
herra vildi „sækja fram með jákvæðni, kjark og dug að leiðarljósi“
og Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra kallaði eftir vinnu-
friði og stöðugleika í efnahagsmálum, á vinnumarkaði og í stjórn-
málum. Þannig mætti gera nýja árið að ári mikils umsnúnings til
hins betra.
Allt er þetta vonandi meira en innantóm orð. Það er sannar-
lega komið nóg af neikvæðni, tortryggni og niðurrifi í þjóðfélags-
umræðunni á Íslandi. Leiðtogarnir sem settu orð á blað um
áramótin verða okkur væntanlega góð fyrirmynd í jákvæðum
umræðuháttum – og allir ættu að gera strengt þess áramótaheit
að leggja lítið eitt jákvætt til málanna á nýju ári.
Þjóðar- og stjórnmálaleiðtogar eru sammála
um að grafa neikvæða umræðu á nýju ári.
Jákvæði tónninn
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Sumir komast (ekki) að
Jón Bjarnason ráðherra fór á kostum
í áramótaskaupi ríkissjónvarpsins,
og má fyrirmyndin vel við una enda
líklega mun skárra að fá slæma
útreið í skaupinu en að komast ekki
að á þessum vettvangi, sem þjóðin
öll fylgist með. Þannig má segja að
verstu útreið allra ráðherra ríkis-
stjórnarinnar hafi þau Árni Páll Arna-
son, Guðbjartur Hannesson,
Katrín Jakobsdóttir, Katrín
Júlíusdóttir og Svandís
Svavarsdóttir fengið, því
þau hafa greinilega fátt
gert á árinu 2009 sem
tók því að gera grín að í
skaupinu.
Aðstoðarmaður ánægður
Bjarni Harðarson, aðstoðarmaður
Jóns, er sömuleiðis hæstánægður
með sinn hlut í skaupinu. „Ég er
enn að velta því fyrir mér hvernig
við Jón Bjarnason náðumst þarna á
mynd, því ekki dettur mér í hug að
halda að nokkur hafi getað hermt
atvik og takta svo nákvæmlega eftir,“
segir Bjarni í viðtali við fréttavefinn
Sunnlenska.is
Útlenskir siðir
Ekki er alveg víst að Jón og
Bjarni séu jafn ánægðir með
skot sem þeir fá á sig á öðrum
vettvangi, nefnilega í tíma-
ritinu Vísbendingu
þar sem þeir eru gagnrýndir fyrir að
óttast aðlögun að Evrópusamband-
inu: „Á Íslandi vita starfsmenn Land-
búnaðarráðuneytisins ekki um hvað
aðlögunin snýst, því ráðherrann hefur
bannað þeim að kynna sér það,“
segir þar. Jafnframt er bent á að Hall-
dór Laxness hafi á sínum tíma hvatt
Íslendinga til þess að laga sig að
siðum útlendinga: „Hann vildi sem
sé að þeir tækju upp á því að
þvo sér og bursta tennurnar.
Sem betur fer löguðum
við okkur flest að þessum
evrópsku siðum áður en
baráttan fyrir útlendum
venjum komst í tísku á ný.“
gudsteinn@frettabladid.is