Fréttablaðið - 19.01.2011, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 19. janúar 2011
Þann 8. jan. sl. ritaði ég grein hér í Fréttablaðið þar sem sá kost-
ur var skoðaður að við Íslendingar
tækjum kúrsinn einir og óstuddir
inn í framtíðina og treystum á mátt
okkar og megin, innan vestrænnar
samstöðu. Skoðum það nánar því
eðlilega er mörgum það hugþekkt.
Þau tvö stórveldi sem mest láta að
sér kveða í okkar heimshluta eru
Bandaríkin og Kína. Í samanburði
við þau eru öll einstök Evrópuríki
veikburða og þau öflugustu ná ekki
meðalstærð. Evrópusambandið
rekur enga sameiginlega utanríkis-
pólitík og ríkin tala þar hvert með
sínu nefi. Þar er ekkert samþjapp-
að vald til staðar. Allt frá stríðslok-
um hefur Ísland skilgreint sig sem
hluta af hinum vestræna heimi, og
einkum hallast að Bandaríkjunum.
Við erum vestrænt lýðræðis ríki
með menningu, tungumál og sið
sem á evrópskan uppruna. Vestræn
samvinna var lausnarorð margra.
Enn heyrast raddir sem telja hags-
munum okkar best borgið við hlið-
ina á Bandaríkjunum, þótt ljóst
virðist að áhugi þeirra á norður-
slóðum sé nánast enginn. Hvaða
hald er í vestrænni samvinnu á
tímum hnattvæðingar, er til eitt-
hvert afl sem tekur ákvarðanir í
nafni Vesturlanda?
Bandaríkin og Kína
Vesturlönd voru Vestur-Evrópu-
löndin, Kanada, Nýja-Sjáland
og Ástralía auk forysturíkisins
Bandaríkjanna. Kalda stríðið fólst
í ágreiningi og átökum þessa ríkja-
hóps og Sovétríkjanna. Með hruni
Sovétríkjanna og falli Berlínar-
múrsins breyttist heimsmyndin.
Bandaríkin drógu sig fljótlega út
úr hópnum og fóru að spila ein.
Eftir afar öran vöxt Kína hefur
orðið til nýtt valdalegt tvíeyki á
heimsvísu. Bandaríkin og Kína
takast á en leitast jafnframt eftir
málamiðlun. En ólíkt þeim hernað-
arlega tvíleik sem einkenndi kalda
stríðið og átökin við Sovétríkin
þurfa Bandaríkin enga bandamenn
í sérlegu sambandi sínu við Kína.
Bandaríkin þurfa enga hermenn,
ekki skriðdreka, flugvélar eða
hernaðar aðstöðu frá vestrænum
bandamönnum vegna Kína. Þeir
gera samkomulag við Kína þvert
á vilja Vestur-Evrópuríkjanna, ef
þeim sýnist svo. Öll Vestur-Evr-
ópa finnur fyrir áhugaleysi þeirra
á þessum heimshluta, ekki hvað síst
Norðmenn. Jafnvel Þjóðverjar, sem
ásamt Bretum hafa verið helstu
bandamenn Ameríku í Evrópu,
finna fyrir því hve hagsmunagæsla
Bandaríkjanna færist hratt austur
á bóginn. Þótt sameigin legar varn-
ir séu enn skipulagðar innan NATO
er framtíð þess óljós.
Samstaða Vesturlanda liðin
Þetta segir okkur að ekkert hefð-
bundið vestrænt bandalag er í
boði lengur og ekkert bandarískt
skjól til að skríða í. Vestrænt vald-
svæði er ekki valkostur sem banda-
maður í hvikulum heimi. Það sem
við höfum kallað vestræna sam-
vinnu skiptist nú upp í evrópskt
samstarf og ameríska einstefnu,
sem einbeinir kröftum sínum að
Austurlöndum. Fortíðarhyggja
má ekki yfirbuga heilbrigða skyn-
semi. Samstarf um vestræna sam-
vinnu er að daga uppi. Það breyt-
ir því ekki að pólitískt gildismat
okkar er vestrænt. Þótt sú sam-
staða vestrænna ríkja sem mynd-
aðist í heimstyrjöldinni og hertist
síðan í kalda stríðinu fjari nú út er
það vonandi að þessar þjóðir muni
áfram bregða sverði og halda skildi
fyrir lýðræði og mannréttindi.
Vonandi eitrar þráin eftir mála-
miðlun við Kína ekki vestræna
dómgreind svo að farið verði að
apa eftir og réttlæta þá harðstjórn
sem þar ríkir. Við sáum framan í
bandamenn Kínverja á lista þjóða
sem lýstu samstöðu með þeim
vegna veitingar friðarverðlauna
Nóbels. Það var ekki féleg sveit.
Það voru ekki þjóðir sem gaman
væri að vera í slagtogi með. Skelfi-
legar eru hugdettur sumra áhrifa-
manna um Kínaveldi sem væn-
legan bandamann. Það er gott að
langt er til Kína. Hitt er rétt að við
þurfum bandamenn.
Athvarf í vinabandalagi
Þegar Bandaríkin draga sig úr
vestrænni samstöðu, sem við
höfum litið á sem utanríkis pólitísk
heimkynni okkar, eigum við
Íslendingar engan annan valkost
en Evrópu, sem þrátt fyrir erfiðar
fæðingarhríðir er athvarf og von
lítilla evrópskra þjóða, sem vilja
láta rödd sína heyrast í nýrri og
flóknari heimsmynd. Að vera ein
á báti, eins og félagarnir lengst
til vinstri og hægri telja vænleg-
ast, er heimssýn frumbýlingsins
á heiðinni – draumórar. Árið 1949
tók Alþingi ákvörðun um að bind-
ast Vesturveldunum. Sú ákvörð-
un var umdeild en affarasæl. Við
fundum öryggi og fengum við-
spyrnu. Við beittum aðild okkar að
sameiginlegu bandalagi til að láta
rödd okkar heyrast, fá stuðning
bæði við meint og mikilvæg hags-
munamál. Annars hefðum við lent
í kröppum dansi ein með Sovétið
ógnandi og lofandi annars vegar
en Bandaríkin hinum megin. Við
hefðum orðið hættulegt bitbein.
Átök stórvelda eru engir barna-
leikir. Þeir verða það heldur ekki
á 21. öld. Í þeim átökum, hvert sem
form þeirra verður, er betra að
vera með vinum og jafningjum.
Er athvarf í
vestrænni samvinnu ?
Utanríkismál
Þröstur
Ólafsson
hagfræðingur
Að vera ein á báti, eins og félagarnir
lengst til vinstri og hægri telja vænlegast,
er heimssýn frumbýlingsins á heiðinni −
draumórar.
Ef þú notar MasterCard kort frá Kreditkorti
gætirðu tryggt barninu þínu ógleymanlega
upplifun. Tveir krakkar á aldrinum 7-9 ára
verða dregnir út og fara ásamt fylgdarmanni á
leik í UEFA Champions League og leiða leik-
menn inn á völlinn í boði MasterCard, aðal-
styrktaraðila UEFA Champions League. Til að
taka þátt þarf að nota MasterCard kortið
a.m.k. 10 sinnum frá 10. jan.-1. feb. 2011.
Dregið vikulega um skemmtilega aukavinninga.
UPPLIFUN SEM ALDREI GLEYMIST
Barnið þitt gæti fengið að leiða leikmann inn á völlinn
í leik í UEFA Champions League
Skráðu þig til leiks á www.kreditkort.is
Allir velkomnir!
www.66north.is
Ætlar þú á Hnúkinn í vor?
Opið fræðslukvöld um fatnað & næringu fyrir göngur,
í kvöld 19. janúar kl. 20:00
í verslun 66°NORÐUR, Faxafeni 12.
Leifur Örn Svarvarsson og Inga Dagmar Karlsdóttir frá
Íslenskum Fjallaleiðsögumönnum munu fara yfir hvað ber
að hafa í huga þegar farið er á fjöll.
FRÉTTIR VIÐSKIPTI ÍÞRÓTTIR LÍFIÐ UMRÆÐAN
STÝRÐU UMRÆÐUNNI Í ÁTT TIL ÞÍN
Meiri Vísir.