Sameiningin - 01.06.1886, Blaðsíða 5

lands var koiniö, þráðu þeir hjartanlega aftr til kjötkatlanna í
Egyptalandi og heimtuðu gullkálf gjörðan sér til átrúnaðar í
líking við það, sem tíðkaðist á meðal þeirrar þjóðar, er þá hafði
sárast leikið. Andlegt egypzkt súrdeig hafði sýrt hugsunarhátt
Israelsmanna, og viðlíka súrdeig frá Dönum hefir sýrt hugsunar-
hátt Islendinga, einnig þess hluta þeirra, sem mest þykir halda
frelsi og framförum á lofti. Getr þá ekkert gott komið frá Dan-
mörk ? Eiga ekki Danir marga ágæta menn í menntum og mörgu
öðru ? Er ekki ýmislegt, er ekki jafnvel ’margt í þjóðlííi Dana
hollt og eftirbreytuisvert fyrir hina íslenzku þjóð vora? Jú,
vissulega. En hinn ríkjandi andi í menntunarlííi þeirra, sá sem
mest áhrif hefir á ljóshera hinnar íslénzku þjóðar, er öfugr og
illr, og á háskólanum danska ræðr vitanlega yfirhöfuð andi, sem
kristindóminum er andstœðr, þrátt fyrir það að einstakir menn,
sem við hann hafa verið tengdir, hafa komið fram sem ötulir
og einlægir talsmenn kristinnar trúar. þetta er marg-viðrkennt
meðal Dana sjálfra, og þó vér Islendingar ekki vissum það af
öðru, þá er eitt, sem greinilega segir til: Háskólagengnu menn-
irnir, sem í emhætti eru settir víðsvegar um ísland nú í seinni
tíð, sinna yjfir höfuð hvorki kirkju né kristindómi; þeir virð-
ast almennt hafa hnegzt að fullkominni vantrú fyrir þann
menntaveg, sem þeir hafa gengið. það er auðvitað vonanda, að
ýmsir þessara manna fœrist nær kristindóminum síðar eftir að
aldrinn eykst og lífsreynslan verðr meiri. En hitt mun eins
satt fyrir því, að fæstir, sem við þann menntunarbrunn hafa á
síðari árum setið, hafa óskaddaðir þaðan komið í andlegu tilliti.
Yér höfum með eigin eyrum heyrt suma þessara manna með
harmi gjöra þessa játning. Enda segjum vér það, sem hér er
sagt, ekki til þess að kasta steinum á neinn einstakan, heldr
að eins til þess að minna þjóð vora á þetta óheppilega ástand.
það er kunnugt, að íslenzkir stúdentar njóta vissra sérstakra
hlynninda við háskólann í Kaupmannahofn, sem jafnvel dansk-
ir stúdentar ekki hafa; og þetta hefir lengi verið talin mesta
hamingja fyrir hina íslenzku þjóð. Nú þyrpast líka íslendingar
til háskólans, síðan svo margir tóku að ganga skólaveginn á Is-
landi, miklu meir en nokkru sinni áðr. Væri ekki þessi einstak-
legu hlynnindi fyrir íslenzka stúdenta við hinn danska háskóla,
þá myndi miklu færri fara þangað. Og ef embættispróf við þenn-
an sama háskóla elcki, eins og er, veitti mönnum rétt til em-
hætta á Tslandi, þá myndi íslenzkir stúdentar eigi fremr leita til