Sameiningin - 01.09.1913, Blaðsíða 9

199
Skólamálið.
Eftir séra Rúnólf Marteinsson.
Á ýmsan hátt hefir „skólamálið“ verið hið óviðjafn-
anlega mál vort í kirkjufélaginu. Um það hefir verið
meira talað og meira deilt en nokkurt annað mál vort.
Inní það hefir komizt meiri hiti en nokkurt annað mál.
Það mál liefir knúið fram liinar mælskustu rœður á
kirkjuþingum. Eg veit ekki nema sumir hafi orðið stór-
ir rœðumenn fyrir skólamálið. Hvar sem kirkjuþing
hefir staðið hefir fjöldi manna flykkzt að til að hlýða á
umrœður í skólamálinu. Stundum hefir legið við, að
kirkjufélagið klofnaði — allt útaf skólamálinu. Öll þessi
ár liöfum vér kallað það vort „stóra mál‘ ‘.
Lengi framan-af var þetta mál þrungið djúpri
alvöru, bæði hjá vinum og óvinum kirkjufélagsins. Ungir
menntamenn, sem liöfðu trú á því, litu á skólahugmyndina
sem liið glæsilegasta í starfi kirkjufélagsins. Mótstöðu-
mönnunuin var ekki eins mein-illa við neitt hjá oss eins
og skólamálið.
Á síðari árum út-af deilum þeim og’ klofningi, sem
átt hefir sér stað hjá oss, liefir starf vort að mörgu
leyti beðið tjón. Dofi liefir leiðzt yfir oss í sumum
greinum. Vér höfum fengið slag, og erum tæplega búnir
að fá fullan mátt síðan. 1 þessu ástandi liafa sumir farið
að hugsa dýpra og með meiri alvöru en áðr. Við þá
rannsókn hafa þeir sannfœrzt um, að „eitt er nauðsyn-
legt“ til varðveizlu og þroska liins göfugasta, sem vér
Islendingar í Ameríku eigum: SKÓLI.
Eftir 26 ára sögu liefst nýtt tímabil í skólamálinu
með síðasta kirkjuþingi. Drauma-tíminn er á enda,
barnaleikrinn búinn. Framkvæmdartíðin er runnin upp-
Að sjálfsögðu er framkvæmdin, þegar vér sjáum fyrstu
myndina af henni, ekki eins skrautbúin og háskóla-hug-
myndin, sem reis upp fyrir mönnum í fyrstu draumun-
um. En menn verða oft að sætta sig við það, að eitthvað
af ioftköstulunum lirynji. Þegar til veruleikans kemr,
verða flestir að sætta sig við að byrja á lægstu tröppunni
i smáum stýl. Það er eitt bezta merkið fyrir framtíð
skólamálsins, að vér höfum nú loks fengið liugrekki til að
byrja í smáum stýl. Vér byrjum ekki með því að reisa
dýra bygging. Vér liefjum kennslu í húsrúmi, sem oss